Geschat wordt dat de helft van de mensen die aan COPD lijden daar niet van op de hoogte is. Toch is de ziekte de derde belangrijkste doodsoorzaak en in onze gewesten rechtstreeks verantwoordelijk voor tien procent van alle overlijdens.
Stel je voor dat je voortdurend door een rietje moet ademen en dat dat mettertijd ook nog eens dunner wordt. Dat is hoe het aanvoelt om ernstige COPD te hebben. Ikzelf kan er sinds begin van dit jaar over meespreken...
Ik deed het op nadat een persoon tijdens een bitterkoude nacht rond middernacht ongevraagd kwam aanbellen en het duurde meer dan een half uur vooraleer hij besloot om dan maar zonder een woord te zeggen zomaar abrupt af te druipen. Al die tijd moest ik in pyama een koude trotseren, die zijn ijzige tentakels in mijn longen achterliet. Toegegeven: mijn longen functioneerden toen ook al niet al te best, maar ik kon die extra schep wel best missen. Meer ga ik er nu niet over vertellen. In elk geval is COPD het acroniem voor chronisch obstructief longlijden dat sindsdien deel van mijn leven uitmaakt.
Deze aandoening gaat gepaard met aanhoudende ontstekingen van de luchtwegen en langzaam degenererende longblaasjes, de kleine zakvormige uiteinden van de luchtwegen. Daardoor kan jouw lichaam het steeds moeilijker krijgen om via je longen zuurstof op te nemen en koolstofdioxide af te geven. De vernauwing van jouw luchtwegen en de beschadiging van jouw longblaasjes kan er ook voor zorgen dat je het steeds benauwder krijgt.
Sommige patiënten met COPD hebben vooral last van chronische bronchitis waarbij je zware hoestaanvallen krijgt en fluimen ophoest. Je trapt steeds sneller op jouw adem, eerst alleen bij inspanningen, maar naarmate de ziekte vordert ook in rust. Daardoor beweeg je steeds minder en verzwakken je spieren, waardoor inspanningen nog lastiger worden. Uiteindelijk kom je nog nauwelijks buiten, raak je sociaal geïsoleerd en loop je door je levensstijl ook nog eens een groter risico op osteoporose, diabetes type 2, hart- en vaatziekten, obesitas en longkanker.
En daar blijft het niet bij. Door al het voorgaande ben je veel vatbaarder voor luchtweginfecties en krijg je van tijd tot tijd af te rekenen met longaanvallen, intense opflakkeringen van je symptomen die zo heftig kunnen zijn dat je in het ziekenhuis belandt. Elke longaanval kan zich vertalen in een dip in jouw longfunctie, jouw immuunsysteem uitdagen en bijdragen tot een langdurige laaggradige ontsteking in je lichaam.
Daardoor duiken er in de weken na zo’n longaanval vaak complicaties op. Een daarvan is voorkamerfibrillatie, een hartritmestoornis waarbij de voorkamers van je hart onregelmatig en sneller kloppen dan normaal, waardoor je een hartaanval of beroerte kan krijgen. Heel wat patiënten sterven vroegtijdig aan cardiovasculaire aandoeningen. Of aan longkanker, wat ook vaak samen voorkomt met COPD.
Sluipend gif
Dat het zover kan komen, ligt eraan dat COPD jou als een sluipend gif bekruipt. ‘De schade die de aandoening veroorzaakt, bouwt zich zeer traag op waardoor je er in het begin nauwelijks iets van merkt’, vertelde prof. Lies Lahousse, epidemioloog aan Erasmus MC en UGent. ‘En zelfs wanneer de averij zich begint op te stapelen en de gevolgen ervan voelbaar worden, gebeurt dat zo geleidelijk dat de meeste mensen denken dat hun chronische hoest wellicht te wijten is aan een banale verkoudheid en dat hun steeds erger wordende kortademigheid bij het verouderingsproces hoort.’
Dat ze - net als ikzelf - nauwelijks aan COPD denken, is vaak omdat ze er nog nooit van gehoord hebben. En wie er wel al iets over opgevangen heeft, heeft het vaak over rokerslong, wat een vertekend beeld geeft van de ziekte. Het klopt wel dat het overgrote deel van de COPD-patiënten vaak jarenlang verstokte rokers waren - ikzelf hoor daar ook bij - maar lang niet alle rokers krijgen COPD - en, ook wie nooit gerookt heeft, kan eveneens de ziekte krijgen.
Jouw genen en opgelopen kwetsbaarheden zitten daar voor een groot deel tussen. Ben je opgegroeid in een rokersomgeving of te vroeg geboren, dan is het iets meer opletten geblazen omdat je longen een achterstand in hun groei kunnen hebben opgelopen. En heb je als kind astma gehad die niet goed onder controle bleef, dan blijven je longen veelal vatbaarder voor longaandoeningen.
Wat ook speelt, is dat COPD wordt uitgelokt door jouw blootstelling aan schadelijke stoffen, zoals wat vrijkomt bij roken, fijn stof, uitlaatgassen en pesticiden. Uit tal van studies blijkt bijvoorbeeld dat de luchtwegen van de brandweermannen die in 2001 vroeg na de instorting van de WTC-torens reddingswerkzaamheden hebben uitgevoerd op Ground Zero, jaren later nog schade vertonen omdat ze toen massaal zijn blootgesteld aan een mengeling van giftige stoffen.
Te weinig gekend
Omdat COPD niet te genezen valt en kwijtgespeelde longreserves voorgoed verloren zijn, is de beste remedie het voorkomen van de ziekte. Je komt al een heel eind door nooit te beginnen roken of er onmiddellijk mee te stoppen. Overschakelen op andere vormen van roken zoals vapen is daarvoor niet de beste strategie. Hoewel de elektronische sigaret tijdelijk mensen kan helpen als rookstopmiddel, blijven nicotinehoudende producten verslavend en schadelijk.
Vapen zet mensen die voordien nooit gerookt hebben zelfs aan om te beginnen roken. ‘Beginnende vapers zijn vaak zeer jong’, vertelde Lahousse. ‘Bovendien gebruiken ze de toestelletjes vaak anders dan waarvoor ze op de markt zijn gebracht, bijvoorbeeld door vullingen te gebruiken die ze online hebben gekocht en die minder gecontroleerde stoffen bevatten. Het zorgt ervoor dat we nu al twintigers zien met longfunctieverlies. Hen vroeg bewust maken van de impact van vapen en roken, kan helpen om heel wat gevallen van COPD op latere leeftijd te voorkomen of uit te stellen. Maatregelen nemen om een rookvrije generatie te creëren zijn een noodzakelijke stap in de goede richting.’
Als voorkomen niet meer lukt, is de ziekte vroeg opsporen cruciaal. Want hoewel COPD niet te genezen valt, kan het verloop ervan wel worden vertraagd en kunnen longaanvallen worden voorkomen. ‘Dat kan door alle mogelijke longweginfecties te vermijden, bijvoorbeeld door je voor ziektes als griep, corona en longontsteking te laten vaccineren’, vertelde pneumoloog en revalidatiearts Wim Janssens (UZ Leuven). ‘Infecties veroorzaken geen COPD, maar ze vermijden helpt wel om de progressie van de ziekte te vertragen.’
Een belangrijk knelpunt bij het opsporen van de ziekte is dat ongeveer de helft van de mensen met COPD niet weet dat ze eraan lijden. ‘Bovendien weet nog een groter deel van de bevolking niet dat ze er aanleg voor hebben’, vertelde Lahousse. ‘En bij rokers speelt ook nog eens het stigma dat hun symptomen hun eigen schuld zijn, waardoor ze er geen hulp voor durven zoeken.’
COPD is nochtans relatief eenvoudig vast te stellen, want naarmate de schade die ze veroorzaakt zich ophoopt, wordt de achteruitgang in de longfunctie meetbaarder met een longfunctieonderzoek. Bij zo’n spirometrie wordt de hoeveelheid lucht die je kunt in- en uitademen en de snelheid waarmee je dit doet gemeten en vergeleken met wat iemand van jouw leeftijd en geslacht zou moeten kunnen. Heb je COPD, dan doe je daar langer over omdat jouw uitademing letterlijk belemmerd wordt.
Helaas stellen huisartsen het onderzoek niet altijd voor, zelfs niet bij patiënten die herhaaldelijk met luchtwegklachten kampen. ‘Vaak schrijven ze tijdelijk kortwerkende bronchodilatatoren voor, medicatie die de spieren rond de luchtwegen ontspannen waardoor ze wijder worden, de lucht er makkelijker doorheen kan stromen en ademhalen makkelijker wordt’, vertelde Lahousse. ‘Patiënten kunnen zich daar wel even beter door voelen, maar houden er hun ziekte niet langdurig mee onder controle en komen uiteindelijk toch plots in het ziekenhuis terecht.’
‘Zeker bij vrouwen en jongere patiënten wordt zelden aan COPD gedacht, omdat de ziekte vooral wordt verwacht bij oudere mannen die jarenlang dagelijks hebben gerookt’, vertelde Kristiaan Proesmans, farmaceutisch onderzoeker aan de UGent. ‘COPD treft vaker mannen op leeftijd, maar mensen met COPD in de familie kunnen de aandoening zelfs al voor hun vijftigste ontwikkelen.’
Ook patiënten zelf vragen bij luchtweg- of kortademigheidsklachten nauwelijks naar een longfunctieonderzoek. ‘Vaak is dat omdat ze niet weten dat het bestaat, want het is minder ingeburgerd dan je bloeddruk laten bepalen’, vertelde Lahousse. ‘Ook als er nog geen sprake blijkt van COPD kunnen de resultaten van zo’n longfunctieonderzoek belangrijk zijn als ijkpunt, om achteraf te zien waar je vandaan komt en hoe je sedertdien bent geëvolueerd. Net als een bloeddrukmeter levert een spirometrietoestel waardevolle informatie omtrent je algemene gezondheid, je risico op ouderdomsziekten en je levensverwachting.’
Longventieltjes
Vooraleer de ziekte farmacologisch wordt benaderd, zijn er enkele stappen die de patiënten zelf moeten nemen, al dan niet ondersteund. De allerbelangrijkste is – alweer – stoppen met roken. Dat helpt niet om de verloren longreserves terug te halen, maar wel om verdere schade aan de longen te voorkomen, de progressie van de ziekte te vertragen en weer meer te kunnen doen met wat er nog aan longreserves overblijft.
Bij COPD-patiënten die obesitas hebben is er ook door hun overgewicht minder plaats voor hun longen om optimaal te werken. Door gewicht te verliezen, kunnen ze hun longfunctie verbeteren. Daarnaast is het essentieel dat COPD-patiënten hun fysieke conditie op peil houden, eventueel via een trainingsprogramma bij de kinesitherapeut of via een volwaardig herstelprogramma in een revalidatiecentrum.
Farmacologische behandelingen gebeuren altijd in functie van de ernst van de aandoening en het profiel van de patiënt. Ze zijn erop gericht om de ontstekingsprocessen onder controle te krijgen en de longaanvallen te voorkomen. ‘Meestal worden eerst inhalatoren met luchtwegverwijderaars voorgeschreven’, zegt Janssens. ‘Als patiënten veel last hebben van inflammatie op de luchtwegen worden die gecombineerd met ontstekingswerende middelen, zoals cortisone.’
Omdat het belangrijk is dat patiënten hun medicatie correct innemen, is het belangrijk dat ze de inhalatoren juist gebruiken. Dat loopt niet altijd van een leien dakje, blijkt uit onderzoek aan de VUB. ‘We merkten op dat patiënten met COPD vaak worstelen met hun inhalatoren’, vertelt ziekenhuisapotheker Annelies Walravens. ‘We besloten elke patiënt in totaal zes keer op te volgen, zowel tijdens hun opnameperiode als in de weken daarna. En we stelden vast dat een intensieve stapsgewijze begeleiding door een apotheker daarbij een wezenlijk verschil kan maken. Het verbeterde niet alleen het gebruik van de inhalatoren, maar bevorderde ook de therapietrouw en kwam de levenskwaliteit van de patiënten ten goede.’
Voor heel ernstige COPD waarbij de zuurstofopname zelfs in rust heel slecht gaat, is zuurstoftherapie aangewezen. Daarbij wordt via een slangetje in de neus, een neusbril of een masker constant zuurstof aan de patiënt toegediend om het zuurstofgehalte in het bloed te verhogen. Het helpt niet alleen om de kortademigheid te verminderen, maar ook om de organen van meer zuurstof te voorzien. ‘In de meest ernstige gevallen kan een longtransplantatie worden overwogen’, vertelde Janssens. ‘Maar patiënten met COPD hebben vaak veel co-morbiditeiten en zijn dikwijls te oud, waardoor ze niet meer in aanmerking komen voor zo’n drastische ingreep.’
Een behandeling die nu furore maakt bij ernstige COPD-patiënten is longvolumereductie. ‘Daarbij geven we de gezondere delen van de longen meer plaats, door chirurgisch de zieke delen van de longen weg te nemen’, aldus Janssens. ‘Het kan ook door endobronchiale klepjes of longventieltjes in de meest aangetaste delen van de longen te plaatsen. Dat zijn kleine eenrichtingsklepjes die ervoor zorgen dat de aanwezige lucht uit de zieke delen kan ontsnappen en er geen verse lucht meer terug kan binnenstromen, zodat deze zones dichtvallen. Het zorgt ervoor dat de goed werkende longblaasjes in de gezonde delen van de longen meer ruimte krijgen en beter kunnen functioneren, waardoor de longfunctie verbetert en de kortademigheid vermindert.’
Vrouwen met apneu
Er wordt ook meer aandacht besteed aan aandoeningen waarmee COPD verweven kan zijn en die een invloed kunnen hebben op het verloop ervan. Uit onderzoek aan de UGent blijkt dat slaapapneu en COPD vooral bij vrouwen een versterkend effect hebben op elkaar.
‘COPD is een bewezen risicofactor voor longkanker’, zei Proesmans. ‘Maar omdat slaapapneu vroeger vooral werd gezien als een mannenziekte, was er tot nu toe nauwelijks onderzoek gevoerd naar vrouwen met apneu. Toen bleek dat de ontstekingen bij vrouwelijke apneupatiënten veel sterker aanwezig zijn dan bij mannen met een vergelijkbare mate van apneu, besloten we uit te zoeken of die geslachtsverschillen ook bestaan bij de combinatie van slaapapneu en COPD.’ Uit het onderzoek op ruim 60.000 COPD-patiënten van wie er ongeveer 3.000 longkanker ontwikkelden, bleek dat slaapapneu bij vrouwelijke COPD-patiënten het risico op longkanker sterk verhoogt, terwijl de combinatie bij mannen eerder in een lager risico resulteert.
Als ondanks deze maatregelen de ziekte toch blijft voortschrijden, zijn er nog opties die het leven met COPD draaglijker kunnen maken, zoals langdurige toediening van antibiotica of het verwijderen van slijm uit de luchtwegen. ‘Op lange termijn hopen we op krachtigere medicatie die de ziekte kan tegenhouden’, besloot Janssens. ‘Tot dan moeten we vooral proberen de ziekte te voorkomen.’
Bron: New Scientist
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!
Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB
- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten!
Hieronder enkele sponsors sinds 2021... (rijk werd de website er niet van, hé!) 
Hopelijk snap je, beste bezoeker, waarom we verplicht waren om ons vooral op de eclectici te concentreren...
- Ook kan je dus in onze webshop iets aankopen, waaronder:
Archetypen vragenlijst
Kristallen schedels
Pendels
Purperen plaatjes
Wierook & Benodigdheden
Voor de 'Zoekers naar hun Innerlijke Waarheid' is er...: Eclecticus!
En, dan heb je nog ...
DIMschool biedt 10 interessante privé-sessies aan waaruit jij kan kiezen!
Dossier Zelfkennis: Over de Handleiding Pendelen van A tot Z
'Eclecticus': een korte introductie…
Wat is jouw Archetype ? En, ken je ook die van jouw partner?
Een Cursus in Wonderen - A Course in Miracles: een introductie.
Interesse in Kabbala en de Boom des Levens?
Pssst! Jij, ja jij! Leren werken met Runen?… De handleiding is beschikbaar!