In de wereld van Moeder Natuur kunnen we het Engelse 'To be, or not to be' gerust vertalen met de woorden: 'Eten, of opgegeten worden'. Alles wat leeft dient nu eenmaal als voedsel voor al het andere dat leeft. En, zoals je weet, bestaan er in die wereld van Moeder Natuur eigenaardige creaturen. Ditmaal heb ik het niet over het een of andere menstype, maar over snoerwormen.
De Latijnse naam ervoor is 'Nemertea', genoemd naar Nemertes, een zeenymf en dochter van Nereus en Doris. Deze stam kent ruim 1.400 soorten, onderverdeeld in 2 klassen, zijnde: de Anopla en de Enopla, en als dierenstam worden ze bij de Oermondigen (Protostomata) ondergebracht.
Tot de 20 in Nederland bekende soorten rekent men de exoot Cephalothrix simula, die in 2012 in de Oosterschelde werd ontdekt. De worm kan tot twintig centimeter lang worden, maar is slechts twee millimeter dik. In België werd er van deze giftige snoerworm tot op heden nog nooit gewag gemaakt. Wel zijn er een elftal andere soorten gevonden, waaronder de Lineus ruber, deBaseodiscus delineatus, de Cerebratulus marginatus, de Emplectonema gracile en de Lineus bilineatus.
Het gif van die worm, dat tetrodotoxine bevat, is gelijk aan die van de kogelvis en de blauwgeringde octopus. 24 milligram van deze sterke neurotoxine is al voldoende om een mens van 70 kg te doden. Het is dan ook één van de meest giftige stoffen die men kent en extreem gevaarlijk bij inname via de mond of bij inhalatie.
Intoxicatie met tetrodotoxine kan een zeer onaangename dood tot gevolg hebben. Symptomen ontwikkelen zich doorgaans binnen 15 tot 30 minuten tot enkele uren, waarbij het zelfs tot 20 uur kan duren voordat de eerste effecten zich voordoen. Eén enkel geval is waargenomen waarbij de intoxicatie al na 17 minuten de dood tot gevolg had.
Een beetje Trivia
Ian Fleming, de schrijver van de verhalen over James Bond, was bekend met de giftige effecten van tetrodotoxine. In 'From Russia, with love' wordt Bond door Rosa Klebb geprikt met een vlijmscherpe naald en valt neer op de grond. In 'Dr. No' wordt onthuld dat er tetrodotoxine op de naald zat. Door het toepassen van kunstmatige beademing en een behandeling als voor een curare-vergiftiging blijft Bond in leven.
En, zowel over de kogelvis als over tetrodotoxine heb ik het reeds eerder gehad in de blog, getiteld: 'Onderwater mandala's: het miljoenste bewijs dat 'alles gebeurt'.
Omdat in Japan kogelvis vaak gebruikt wordt voor fugu, zijn hier sinds 1958 strenge wetten aan verbonden. Koks moeten een driejarige opleiding doorlopen en worden daarna nog steeds streng gecontroleerd. Het kleinste foutje tijdens een dergelijke opleiding kan genoeg zijn om een student uiteindelijk geen diploma uit te reiken. Om die reden krijgt slechts 30% van de opgeleide mensen krijgt een diploma om fugu in de horeca te mogen bereiden. Daardoor zijn er sinds die tijd nog nauwelijks ongelukken gebeurd in de horeca. Er zijn echter nog wel 50 tot 100 gevallen per jaar bekend met een dodelijke afloop. Deze ongelukken gebeuren over het algemeen thuis, bij mensen die het gerecht willen bereiden, maar hier niet goed in slagen. Maar, ik ben aan het afdwalen...
Snoerwormen zijn over het algemeen marien. Enkele soorten leven in het zoete water - of, in de tropen, ook op het land. De meeste snoerwormen leven nochtans op de bodem en kunnen zeer goed zwemmen.
Het zijn zachte, gladde, slijmerige dieren, gewoonlijk met een langwerpig, cilindrische of afgeplatte vorm, die zich sterk kunnen samentrekken en bij verstoring in fragmenten afbreken. Dit maakt het verzamelen van intacte snoerwormen een moeilijke opdracht. De verschillende fragmenten kunnen opnieuw uitgroeien tot volwaardige snoerwormen, dankzij hun regeneratievermogen.
De huid is geheel met trilharen bezet. De kop is niet altijd duidelijk te onderscheiden, maar gewoonlijk voorzien van oogvlekken en laterale zintuigen (kopgleuven).
De kleuren kunnen zeer opvallend en fraai zijn: geel, rood of bruin, met lichtere lengte- en dwarsstreping, en meestal in overeenstemming met de omgeving.
De meeste soorten variëren in lichaamslengte van 20 tot 60 cm. Met zijn lengte van minstens 10 meter is de Lineus longissimus de langste soort. Tevens is er al melding gemaakt van wormen die 30 meter lang waren, en één ervan bereikte zelfs 55 meter!
Snoerwormen zijn rovers.
Ze jagen vaak op prooien van hun eigen omvang en vangen deze met behulp van de slurf. Hun darmkanaal loopt min of meer recht door het lichaam tot aan de anus.
De slurf is een typisch orgaan van de snoerwormen; deze ligt aan de rugzijde over de gehele lengte van het dier, apart van de darmwand. De als een vinger van een handschoen uitstulpbare slurf bevat soms een gifstekel, waardoor gif in de wond van de prooi gebracht wordt. De prooi kan dan door de slurf omslingerd worden, waardoor het vastgehouden (gewurgd) wordt, om daarna in zijn geheel te worden verzwolgen.
Tot besluit
Om een beeld van die akelige slurf en gifstekel te verkrijgen, kan je best onderstaande filmpjes bekijken.