George Ivanovitch Gurdjieff liet ons 100 jaar geleden reeds weten dat we dagenlang zonder eten en drinken kunnen, minutenlang zonder lucht, maar dat we binnen de enkele seconden zouden sterven indien indrukken ons worden ontnomen.
Volgens Vincent Ginis van het departement Toegepaste Fysica aan de Vrije Universiteit Brussel is het dankzij licht dat fotosynthese bestaat, de bron van alle energie op aarde – zelfs olie is een omgezette vorm van zonne-energie.
"Licht acteert niet alleen in de ver-van-uw-bed-show," ging hij verder, "het bepaalt alle handelingen in ons leven. Dat het je zicht vooruithelpt, zal je niet verbazen. Het feit echter dat elke aanraking uiteindelijk een vertaling is van afstotende elektromagnetisch krachten is vaak minder bekend. Dat onze neuronen elektromagnetische golven transporteren en zo onze bewegingen en gedachten aanvuren maakt onze verwevenheid met licht helemaal compleet. Die neuronen en alle andere cellen van ons lichaam bestaan overigens uit moleculen en atomen die worden samengehouden door – je raadt het al – fotonen."
"Maar ook op de grootste schaal is licht onze bondgenoot. Van Galileo over Kepler naar Einstein en Hubble: onze kennis van het universum is volledig bepaald door waarnemingen van licht. Het is voor mij nog steeds verbazingwekkend hoeveel informatie wij op onze kleine planeet kunnen verzamelen over ver afgelegen sterrenstelsels dankzij licht, onze interstellaire postbode.
Over interstellaire postbodes gesproken... Een uit de hand gelopen gedachte-experiment, een publiciteitsstunt of een serieuze poging tot buitenaards contact, je mag het doel wat mij betreft in het midden laten. Feit is dat sinds de jaren '70 enkele boodschappen op sondes door NASA de ruimte werden ingestuurd. Ook hier speelde licht een belangrijke rol. Hoe kan je immers je eenheden van lengte en tijd meedelen? Buitenaards intelligent leven zal heus geen meters en seconden gedefinieerd hebben.
Frank Drake en Carl Sagan, de makers van onze eerste 'ruimte-tweet', bedachten dat je hiervoor best de eigenschappen van licht kan gebruiken. Ze definieerden een lengte- en tijdseenheid aan de hand van de golflengte en de frequentie van een specifieke lichtgolf die uitgestuurd wordt door waterstof – een element dat in overvloed aanwezig is in het universum. Een leuk weetje, dacht ik, maar vooral een belangrijke aanwijzing dat de eigenschappen van licht universeel zijn."
Het is een feit: toen de eerste twee ruimtetuigen, Pioneer 10 en Pioneer 11, in 1972 en 1973 gelanceerd werden om uiteindelijk naar de grens van ons zonnestelsel te vliegen, besloten ze een bijzondere boodschap mee te sturen, bestaande uit goudkleurige platen waarop een man en vrouw zijn afgebeeld met op de achtergrond de sonde.
Indien de twee ruimtetuigen ooit zouden worden opgemerkt door intelligent buitenaards leven zouden ze volgens hen, dankzij die boodschap, de plaats van de verzender in de ruimte kunnen achterhalen. Natuurlijk is het heel onwaarschijnlijk dat aliens - indien ze buiten onze verbeeldingswereld ook een effectief bestaan leiden - de sondes zullen opmerken, binnenhalen, ontleden, de platen zullen ontdekken, ze vertalen, teneinde ze te begrijpen.
Beide gouden platen zijn uit verguld aluminium vervaardigd, 22,9 cm breed, 15,2 cm hoog en 1,27 mm dik. Ze zijn bevestigd aan het frame van de antenneschotels, en zo gepositioneerd dat ze het minst te lijden hebben van erosie door interstellair stof.
De ‘boodschap’, die op de twee gouden platen te lezen is, bevat verschillende symbolen die meer vertellen over hoe de mens eruitziet en waar deze zich bevindt in het heelal.
Sagan en Drake gingen ervan uit dat wiskunde ook zou gekend zijn door intelligent buitenaards leven aangezien wetenschap en wiskunde gelden voor iedereen in het universum. De bovenste afbeelding, zijnde twee cirkels, geeft de twee configuraties weer van het waterstofatoom. De overgang van een energieniveau naar het andere (de hyperfijnsplitsing) geeft een energieverschil dat overeenkomt met een golflengte van 21,1 cm. Dit komt op zijn beurt dan weer overeen met een frequentie van 1420,406 MHz. De tijd tussen de oscillaties van de frequentie wordt uiteindelijk de tijdseenheid en de golflengte wordt dan weer de lengte-eenheid op de plaquettes. De onderstaande illustraties en teksten zullen dit alles verduidelijken.
Ondanks het feit dat Carl Sagan en Frank Drake uren en dagen hebben nagedacht over wat er nu juist op de twee gouden platen moest staan, heeft vooral één symbool tot ieders verbazing voor zeer veel ophef gezorgd.
In het populaire Amerikaanse wetenschappelijke magazine 'Scientific American' verscheen een artikel waarin men kritiek uitte op het gebruik van een pijl om de richting van de ruimtesonde weer te geven. De pijl is te zien onderaan de gouden plaat bij de voorstelling van het zonnestelsel. Zo werd de link gelegd tussen de pijl op de gouden platen en de pijl die jagers gebruikten in de oudheid. Buitenaards leven dat nog niet zo ver geëvolueerd is als de mens of dat een totaal andere culturele achtergrond heeft, zou de pijl kunnen zien als een ander symbool en niet als ‘richtingsaanwijzer’.
Anderen beweerden dan weer dat de informatie op de platen de mensheid in gevaar kon brengen. Stel je maar eens voor, zeiden ze, dat die buitenaardse wezens ons vijandig gezind zijn: ze zouden ons kunnen aanvallen en onze beschaving uitroeien...
Daarnaast zorgden ook de twee naakte mensen op de gouden plaquettes voor enig ophef. Zo kregen Sagan en Drake heel wat negatieve reacties over het feit dat de mens naakt werd voorgesteld en waarom enkel de man zijn hand opstak als wijze van begroeting. Carl Sagan’s echtgenote ontwierp de afbeeldingen van de twee mensen en koos ervoor om enkel de man zijn hand te laten opsteken aangezien buitenaards leven anders zou denken dat iedereen op Aarde met één hand omhoog liep.
Och, waar 'intelligente' mensen toch zoveel drukte over kunnen maken... Pionier 10, de allereerste gezant van onze Aarde is ondertussen een spookschip geworden, en zal zijn stille weg nog vele jaren in de ruimte blijven vervolgen en wel in de richting van de rode ster Aldebaran in de constellatie Stier. Aldebaran is 68 lichtjaren van ons verwijderd en het zal Pioneer 10 meer dan 2 miljoen jaren vergen om er te geraken. Het zusterschip Pioneer11, beëindigde haar missie op 30 september 1995, en is dan ook de datum waarop we er voor het laatste een transmissieboodschap van hadden verkregen. Zou ze toen in de handen van aliens zijn gevallen?...
Bronnen: Wikipedia - Kris Christiaens & Vincent Ginis.