Onder de meest bekende antioxidanten bevinden zich de vitaminen A, C en E. Antioxidanten worden veelvuldig gebruikt om cellen te beschermen tegen schade veroorzaakt door reactieve zuurstofsoorten. Reeds lange tijd dachten wetenschappers dat antioxidanten nuttig konden zijn om kanker te voorkomen, maar meer recente klinische studies toonden als het ware aan dat antioxidanten, bijvoorbeeld, geen longkanker kunnen voorkomen. Integendeel: ze kunnen bij bepaalde hoge risicogroepen de kans op het verkrijgen van kanker versnellen.
De ware reden ervan is nog niet duidelijk, maar dankzij de bestudering van twee verschillende antioxidanten, zijnde: vitamine E, en een medicijn 'acetylcysteïne' genaamd, stelden Martin Bergö en Per Lindahl, beide verbonden aan de Universiteit van het Zweedse Gothenburg, vast dat antioxidanten wel degelijk longkanker kunnen bespoedigen, zowel bij muizen als bij mensen.
Hier moet er wél worden vermeld dat deze bevindingen geen vinger wijzen naar voedsel, zoals groenten, fruit en noten, dat rijk is aan antioxidanten. De wetenschappers onderzochten enkel en alleen de doseringen die in multivitaminen en in voedingssupplementen werden aangetroffen.
Tussen haakjes ... Reactieve zuurstofsoorten, in het Engels 'Reactive Oxygen Species' (ROS), zijn essentieel voor cellen om te kunnen delen. Echter, een teveel aan ROS is schadelijk voor de cel, omdat eiwitten, lipiden en DNA erdoor beschadigd kunnen worden. Hoge hoeveelheden ROS versnellen zo het ouderdomsproces en verhogen de kans op tumorgenese.
We zijn allemaal bekend met het schadelijke vermogen van zuurstofmoleculen in de vorm van roest. Roest is een product van reactieve zuurstof en ijzer, en kan zelfs machtige machines verwoesten. Om die reden worden antioxidanten toegevoegd aan levensmiddelen, cosmetica, parfums, kunststoffen en diverse andere producten om de oxidatie, veroorzaakt door zuurstof uit de lucht, tegen te gaan, waardoor de houdbaarheid dan ook wordt verlengd.
In elk geval: het concept, dat antioxidanten kunnen helpen bij het bestrijden van kanker, is diep geworteld in het bewustzijn van de algemene bevolking. De reden ervan is, dat het vooral wordt gepromoot door de voedingssupplementindustrie, ondersteund door een aantal 'wetenschappelijke studies'. Maar, zoals je reeds kon lezen, melden nieuwe klinische studies echter inconsistente resultaten.
Eén daarvan laat dus duidelijk zien, dat de antioxidant N-acetylcysteïne (NAC) en bepaalde vitaminen, de groei van een tumor kunnen versnellen, waarbij de overlevingskansen eveneens worden verlaagd.
Acetylcysteïne is een sterke antioxidant, die helpt om oxidatieve celwandbeschadiging te voorkomen en de schadelijke effecten van milieutoxines te verminderen. Het voegt aminozuur toe aan cysteïne om glutathion, een krachtig, natuurlijk antioxidant, te vormen dat ook van nature in het lichaam voorkomt. Acetylcysteïne is eveneens bij de apotheker verkrijgbaar, dat ingezet wordt om ingedikt slijm bij aandoeningen van de luchtwegen dunner te maken zodat het gemakkelijker opgehoest kan worden.
N-acetyl-L-cysteïne (NAC)is de actieve vorm, die van nature in het menselijk lichaam voorkomt. Als farmaceutisch geneesmiddel en voedingssupplement wordt het synthetisch geproduceerd, omdat het niet kan worden verkregen uit een natuurlijke bron. Op dit moment zijn er geen industriële toepassingen bekend van N-acetyl-L-cysteïne anders dan voor medicinale toepassingen.
Vitamine C uit fruit, of uit de pillenpot, vitamine E uit visolie, caroteen uit wortelen dat vitamine A bevat, flavonoïden uit rode wijn en chocolade, zijn - volgens het volksgeloof - gezond, want ze werken als antioxidantia. Maar, nu rapporteerden de wetenschappers dus in het gezaghebbende tijdschrift 'Science Translational Medicine' dat vrije radicalen ook goed werk doen, omdat ze groeiende kankers onder de duim houden. Waarom dus die vrije radicalen vernietigen, is de vraag.
Zodra je met kankercellen in je lijf zit – denk aan mijn concept van huisdierkankers versus roofdierkankers – is het dus geen al te best idee om antioxidantia te slikken. Vooral niet als je rookt, bijvoorbeeld, en kans hebt om longkanker te verkrijgen, want antioxidanten remmen je lichaam net af in zijn strijd tegen de groeiende kankers.
De testproeven
De onderzoekers kwamen dus op het idee om de rol van antioxidanten bij de ontwikkeling van kanker te bestuderen. Ze begonnen met longkanker, omdat die het meest voorkomt. Ze lokten longkanker uit bij muizen, en gaven ze vervolgens N-acetylcysteïne in dosissen zoals mensen die nemen. De groei van de tumoren verdriedubbelde, ze werden agressiever, en de muizen stierven dubbel zo snel.
Ze deden de tests over met een ander antioxidant, deze keer vitamine E, ook weeral in dosissen zoals mensen die slikken. Vitamine E lost op in vet en werkt daardoor op een heel andere manier dan het wateroplosbare NAC. Maar..., de resultaten waren identiek. De biomedici deden alles nog eens over met een andere muizenstam, bij wie ze op een andere manier kanker hadden uitgelokt. Hetzelfde resultaat.
Muizen zijn geen mensen, en daarom deden de vorsers de tests nog eens over, nu met menselijke longkankercellen. Opnieuw met hetzelfde resultaat.
Volgens de onderzoekers beschadigen vrije radicalen ons DNA – wat tot kanker kan leiden – en onze cellen zetten dan het eiwit p53 aan, dat proteïnen produceert die kankercellen uitschakelen. Maar de antioxidantia vegen de vrije radicalen ook weg, waardoor p53 helemaal niet, of minder vaak aangezet wordt. Wegens het ontbreken van p53 krijgen de reeds bestaande kankercellen vrij spel.
De bevindingen suggereren dat mensen die kleine, ongediagnosticeerde tumoren in de longen (die bij iedereen kunnen voorkomen, en vooral bij rokers) best vermijden om extra antioxidanten in te nemen, omdat ze tumorgroei kunnen versnellen. Maar ze voegden er evenwel aan toe, dat er nog veel meer studie nodig is.
Ook patiënten die acetylcysteïne gebruiken, om slijmproductie te verminderen en om het ademen gemakkelijker te moeten moeten, op een zorgvuldige manier worden geëvalueerd.
Op de vraag of deze bevindingen ook gelden voor andere vormen van kanker was het antwoord dat het nog niet duidelijk is of antioxidanten bij gezonde mensen hun toekomstige risico op longkanker ja dan neen zou kunnen verminderen.
Er bestaan dus voedingssupplementen waaraan antioxidantia zijn toegevoegd, maar binnen een gezonde voeding zijn supplementen helemaal niet nodig. Wie goed en gevarieerd eet, krijgt vanzelf de nodige voedingsstoffen én antioxidantia binnen. Kortom: een teveel aan antioxidanten kan dus wel degelijk schadelijk zijn, en zijn we gewoonweg verplicht om de toekomstige bevindingen af te wachten.
