Over Zelfmoord - Zelfdoding - Uit het Leven Stappen - Zelfverminking - Enzovoorts

Het probleem is dat diegene die de zelfmoordkandidaten moet trachten om te praten het probleem benadert als iets extern, en iedereen weet dat als jezelf niet ziek bent het makkelijk praten is. En daar wringt volgens mij het schoentje. Dit is natuurlijk te simplistisch en te fatalistisch verwoord omdat mensen zoveel van elkaar verschillen, maar het raakt toch naar mijn weten en gevoel de kern van het probleem. De hulpverlener, vriend, ouder of wie dan ook die iemand willen doen inzien dat het geen zin heeft zelfmoord te plegen, benaderen het probleem vanuit hun eigen innerlijk en dat bevind zich in een heel andere toestand dan dat van de mensen met zelfmoordneigingen.

We helpen zo graag iemand, maar als we zelf in ernstige problemen komen die we nauwelijks aankunnen, dan beseffen we eerst hoe hulpeloos we zelf ook kunnen zijn als de echte nood en een niet te overwinnen zwakte aan het licht komen die tot nog toe waren verborgen onder toevallige gunstige omstandigheden. Nu kan de vraag opkomen hoe wij het in ons hoofd halen te denken dat we iemand anders kunnen helpen die op zijn eigen persoonlijke wijze met iets geconfronteerd wordt dat hij niet kan verwerken.

Om het kort en cru te stellen: “Als de persoon die zelfmoordneigingen heeft, het zijn en de persoonlijkheid had en in min of meer gelijkaardige omstandigheden was grootgebracht als de mensen die hem willen ompraten, dan bestond het probleem niet.”

Nu kun je jezelf de vraag stellen waarom het ‘zijn’ van de ene persoon zoveel aankan  en dat van de andere niet. Is dat gewoon een kwestie van geluk, van de juiste geërfde genen? Als de juiste genen zo belangrijk zijn om te overleven, waarom bestaan er dan na miljoenen jaren van evolutie nog steeds zwakke genen? Wie of wat bepaald welke genen die of die eigenschappen (bijvoorbeeld die van het wetenschappelijke genie) zullen dragen? Is de mens ontstaan door en voor zichzelf of dient hij een ander doel dat hij niet kent, net zomin als de kip weet waarvoor de boer haar kocht op de markt. Zolang we deze vragen niet met zekerheid kunnen beantwoorden, tasten we in het duister en koesteren het eerste wat aangenaam aanvoelt of krimpen in elkaar als het vreemd is.      

Wat mij ook bijbleef na het bekijken van de documentaire op ‘Koppen XL’, was de veronderstelling dat jonge mensen (om en bij de 16 jaar!) werkelijk geloven dat ze na zelfmoord nog steeds bereikbaar zijn via GSM, Facebook, Twitter of wat dan ook. Nu vraag je jezelf toch af hoe het mogelijk is dat jonge mensen er zulke onrealistische gedachten op na kunnen houden in zo’n hoogtechno-logische maatschappij. En in het verlengde daarvan mag de vraag in alle ernst gesteld worden wat de werkelijke menselijke waarde is van het onderwijs dat men ons aanbied. En zou het nu werkelijk kunnen dat onze moderne communicatieapparatuur, die ervoor zorgt dat we massa’s zogenaamde vrienden en vijanden kunnen hebben zonder dat we ze ooit lijfelijk ontmoeten, ervoor zorgt dat de illusie wordt geschapen dat deze virtuele contactvorm ook blijft bestaan als men dood is?

We willen zo graag een verklaring waarom iemand zich van het leven heeft benomen zonder dat daarvoor naar ons weten voldoende ernstige externe factoren aanwezig waren. Maar we zullen moeten aanvaarden dat iemand soms de hand aan zichzelf slaat, zonder dat er iemand uit zijn directe omgeving tekort is geschoten. We denken misschien, als buitenstaander, dat de ouders zo iets toch moeten opmerken als dit speelt bij een van hun kinderen. Maar dat hoeft zo niet te zijn. Als we eerlijk zijn tegen onszelf, dan weten we dat een kind veel minder van zijn ouders weet en begrijpt dan de beste intieme vriend(en) van diezelfde ouders. En omgekeerd geld dit natuurlijk ook.

Ligt dit aan de wijze waarop wij met onze kinderen omgaan of is dit een natuurlijk gevolg van het leeftijdsverschil? Welke rol speelt het karakter en het zijn van de betrokkenen hier zelf in? Bestaat er ergens een degelijk referentiepunt, bijvoorbeeld in de een of andere sterk van ons verschillende cultuur, waardoor we kunnen zien wat er misloopt en wat eraan gedaan kan worden?

Zo zag ik maandag in Mechelen de film ‘Life of Pi’. Het is lang geleden dat ik nog zo’n schitterende film heb gezien. Maar wat mij opviel, was dat voor mij jonge mensen zaten die gedurende de hele film voortdurend met hun GSM bezig waren. Ook in restaurants en cafe’s zie je dergelijk gedrag. Mijn vraag is: “Wat is dergelijke communicatie werkelijk waard als het iemand voortdurend uit de directe realiteit om zich heen wegvoert? Wat doet zulke irreëel gedrag met het jonge brein.

Onmacht en onwetendheid zijn troef als je over dit alles ernstig nadenkt en voelt. Zou bijvoorbeeld een verplicht lespakket in het onderwijs, een pakket dat het vak ‘zelfkennis’ beheert en reeds zo vroeg mogelijk wordt toegepast, een uitkomst kunnen bieden? Als dit zo was, waarom bestaat het dan nog niet? Zijn er te weinig mensen die dit onderwerp beheersen? Is de druk van de economie op het onderwijspakket te groot? Daarbij komt nog dat je een paard wel naar het water kan leiden, maar het niet kunt dwingen ervan te drinken.

En misschien nog wel de belangrijkste vraag van allen: “Waarom schijnt dit zelfmoordfenomeen een probleem te zijn van een maatschappij die op luxe teert?” Wijzen (ten diepste!) verslaving aan luxe en het modern communicatieverkeer tussen jonge mensen er niet op dat we als mens in een diepe geestelijk nood verkeren, een nood waartegen we ons machteloos voelen en verdringen door ons steeds maar met nieuwere en niet werkelijk noodzakelijke gadgets te verbinden? Ook de enorme vlucht in allerlei spirituele en paranormale aanbiedingen, getuigd van deze nood. 

En welke invloed heeft de massamedia op onze jonge geesten, wetende dat het nieuws dat over de ganse wereld wordt vergaart erover wordt uitgestort; nieuws dat noodzakelijkerwijs negatief nieuws is en mensen normen voorhoud die onrealistisch en onvolwassen zijn. De onderliggende boodschap is: “Wees mooi, succesvol en rijk of pleeg een gruwelijke opvallende daad als je wil ‘gezien’ zijn in onze krankzinnige mediamaatschappij. Een voorbeeld van een mogelijke doorsnee nieuwseditie op de TV: “Schilderij van Jackson Pollock verkocht voor 140 miljoen dollar … voetballer Cristiano Ronaldo verkocht aan Real Madrid voor 94 miljoen euro … miljoenen mensen in armoede door schuld van de banken … armoede onder de bevolking neemt toe … verschillende landen op weg naar bankroet … weer gangster vrij door procedurefout … de koning heeft zijn kleine teen gebroken … beroemde operadiva lijd aan anorexia … popster pleegt zelfmoord … natuurramp met duizenden slachtoffers ginder … groot oorlogsdrama daar … … gezinsdrama te … priesters in opspraak … resistentie superbacteriën vormt ernstige bedreiging … gevolgen olieramp niet te overzien … gevolgen kernramp veel ernstiger dan gedacht … ruimtebrokstukken bedreigen het leven op onze planeet … enz. …” “Voor morgen wordt er zwaar stormweer verwacht met hier en daar wateroverlast” … “We wensen u nog een prettige televisieavond bij X en een welverdiende nachtrust.”

En dan maar afvragen hoe het in zo’n schizofrene mediawereld kan dat jonge gevoelige mensen zelfmoordgedachten koesteren. Je zou kunnen zeggen dat de jonge hersenen lijden aan een bepaalde soort over- en ondervoeding en dat zelfmoord het sluitstuk is op een niet meer terug te draaien vorm van geestelijk anorexia.

Uit persoonlijke ervaring weet ik dat de leer van Gurdjieff het antwoord kan zijn op deze geestelijke nood. Maar de waarheid is ook dat deze leer niet populair is en kan worden omdat hij geen ruimte laat voor dagdromerij en wensdenken. ‘Doen’ is de boodschap, en dat is nu net wat we niet kunnen en niet willen aanvaarden, tot we het pijnlijk door toevallige omstandigheden of via de cursus zelfkennis aan den lijve ondervinden. Niet dat we dàn plots kunnen ‘doen’, maar deze confrontatie zal ons zonder meer tot meer nopen tot meer begrip voor elkaar en ons meer ‘Mens’ maken. 

Als we in staat blijken te zijn om de leer van Gurdjieff te willen begrijpende en de volgende woorden van R. Steiner in te zien en toe te passen, dan is er misschien nog hoop voor de mens. “De morele wereld die we nu in onze ziel koesteren zal op een dag het licht of de duisternis zijn van een evolutionaire fase in de kosmos.” Iets persoonlijker en directer naar ons onderwerp verwoord: “Bepaalde waarden die we er sinds lang op na houden, leiden nu tot nu tot geestelijk duisternis en nood bij jonge gevoelige zielen.”    

Je schreef: "De hulpverlener, vriend, ouder of wie dan ook die iemand willen doen inzien dat het geen zin heeft zelfmoord te plegen, benaderen het probleem vanuit hun eigen innerlijk en dat bevindt zich in een heel andere toestand dan dat van de mensen met zelfmoordneigingen," en dit is een zeer juiste opmerking. Iemand die aan chronische pijnen lijdt, heeft geen boodschap aan de woorden 'Negeer de pijn', 'sta erboven', 'trek je er niet zoveel van aan', 'identificeer jezelf er niet mee', en zo meer, zolang hij/zij niet beseft wat die woorden wezenlijk inhouden.

De hulpverlener, waarover ik sprak, zal nooit ontkennen dat - om jouw woorden te gebruiken - "het geen zin heeft zelfmoord te plegen", integendeel. Maar dat 'zelfmoord plegen' kan weliswaar op andere manieren gebeuren. Zie het als een ontsnappen uit de metaforische Grot van Plato..., als een 'iets' dat wil leven, maar niet in deze wereld, niet met dat lijden, en misschien niet met dat lichaam. De kunst bestaat er dus uit om naar het Geheel te kunnen kijken, en niet naar één deel van de medaille. Maar, indien je mijn tekst goed begrijpt, moet dat 'iets' er wel nog 'zijn'.

Bovendien is het beeld van de medaille geen al te juist beeld, omdat het naar tegenstellingen kan verwijzen en mensen op dwaalsporen brengen. Duisternis is een ontbreken van licht, ziekte een ontbreken van gezondheid, onwetendheid een ontbreken van kennis, haat een ontbreken van liefde, dood een ontbreken van leven, enzovoorts, enzovoorts.

Om die reden geef ik hulpverleners de raad om zich met jonge mensen bezig te houden, omdat de kans groter is de juiste mensen te kunnen 'helpen', of begeleiden.

"We helpen zo graag iemand...," schreef je, wetende dat men nooit iemand anders kan helpen, zolang men zichzelf niet kan behelpen. Maar wat de gewone mens betreft, is het vervolg van jouw zin, beginnende met de woorden ..."maar als we zelf in ernstige problemen komen, et cetera," heel juist.

Vooraleer jouw vraag: "Nu kun je jezelf de vraag stellen waarom het ‘zijn’ van de ene persoon zoveel aankan  en dat van de andere niet..." te kunnen beantwoorden, moet men zich in de eerste plaats afvragen: Is er wel een 'zijn'?

Dat sommige mensen denken dat ze na hun dood nog bereikbaar zijn, verschilt - volgens mij - weinig met de gedachte dat mensen met overledenen kunnen communiceren. Ikzelf hoor soms ook de stem van mijn moeder, maar ik weet dat het deel uitmaakt van mijn geheugen, én horend bij de beelden uit mijn jeugd. Het is slechts van zodra ik mezelf die stem 'als écht' begin in te beelden en niet als een echo, dat ik mezelf in de problemen kan brengen, enzovoorts.

Ik kom hier zo dadelijk op terug, want...

Ook ouders en opvoeders zouden moeten beseffen welke belangrijke rol ze spelen bij de geestelijke opvoeding van hun kind(eren). Maar, uiteindelijk zijn ze zélf het product van zowel hún ouders als van de maatschappij waarin ze zijn grootgebracht en 'leven'. Een kind, dat in de woestijn tussen Berbers wordt opgevoed, loopt met totaal andere overtuigingen in het hoofd rond dan een kind uit het Amazonegebied, of uit het Zwarte Afrika. Zelfs in onze streken is het verschil tussen de ene ouder en de andere even groot...

Kinderen worden opgevoed met het geloof dat er een paashaas, sinterklaas, kerstman, en zo meer bestaan. Ook wordt er over een Hel, Vagevuur en Hemel gesproken alsof ze echt waar bestaan. Voor elk kind zijn dat in hun verbeelding fysieke plaatsen. Iemand die overlijdt gaat, zogezegd, bijna altijd naar de hemel. Weinige kinderen zullen zeggen: "Mama zit nu in de Hel", bijvoorbeeld.

Sterker nog... in die 'fysieke plaatsen' leven wezens, zoals demonen en duivels in de Hel, en engeltjes in de Hemel. Tegenwoordig geeft men zelfs aan volwassenen cursussen over hoe je in contact kunt treden met Aartsengelen Michaël, Uriël, Gabriël, noem maar op. Ze verkopen zelfs elixirs of pomanders waarmee je je kunt inwrijven om betere contacten te maken, of ze te verstevigen. En dan verschieten we ervan dat kinderen met hogere werelden kunnen gsm'en...

Voor de rest is het een prachtige, weloverdachte tekst, die mensen hopelijk zal aanspreken, met de nadruk op 'hopelijk'.

Ik kan alleen bevestigen dat ook mijn scholing tot maatschappelijk werker eerder heeft gediend om "mezelf beter te leren kennen". Ik ben er dan ook vrij gauw van afgestapt na mijn afstuderen om mezelf op te dringen voor een job of taak in die zin.

En ik ben inderdaad redelijk wat mensen tegen gekomen tijdens die scholing, die zelf van persoonlijke problemen getuigden.

Toch kan ik getuigen dat ik - naar hun zeggen - een hele tijd geleden op z'n minst 2 mensen heb "gered" van zelfmoordgedachten. Da's echter eerder toevallig gebeurd en het waren steeds vrienden/vriendinnen van me. Eén daarvan heb ik gewoon kunnen "redden" door een diepzinnige babbel, waarna hij me verklaarde : "weet je dat ik voortdurend aan zelfmoord zit te denken ?". En ik antwoordde simpelweg : "ja, daar kan ik in komen". Verrassend genoeg volstond dat. Het was die persoon er toen niet om te doen om het daadwerkelijk ten uitvoer te brengen, maar gewoon iemand te vinden om mee te praten daarover - iemand die "er kon in komen" dat hij met die gedachten rondliep, want naar buiten toe toonde hij het namelijk aan niemand. Soms kan het heel eenvoudig zijn dus. Er eenvoudig "zijn" voor een ander - en luisteren ook wel - alsook ervaringen delen met elkaar. Voor zover ik weet heb ik het geen van hen destijds uit hun hoofd proberen te praten, alhoewel ik wel wat redenen ken om het niet te doen. De erkenning van het probleem en de persoon in kwestie laten zien dat je er in elk geval bent voor hen kan soms (in bepaalde gevallen) voldoende zijn.

Er moeten toch jonge mensen zijn die een zelfmoordpoging achter de rug hebben, erdoor buiten bewustzijn zijn geraakt en die bij het terug tot bewustzijn komen vaststellen dat men het heeft overleefd door de medische zorgen en door deze gebeurtenis terug zin in het leven hebben gekregen. Kunnen deze mensen geen forum vormen om hun verhaal te vertellen, zodat het misschien sommige jonge mensen van hun zelfmoordneigingen kan verlossen, want wie kan er beter geplaatst zijn en geloofwwaardig overkomen bij mensen met zulke gedachten?

Ik keek vanavond naar de derde aflevering van de nieuwe documentaire serie van de BBC met de titel ‘Africa’. De aflevering ging over ‘Congo’, meer bepaald het Congolese regenwoud. De volgende gedachten en gevoelens kwamen in mij op: “De diversiteit van het leven erin is gegrondvest op de strijd voor het overleven. Zuivere instinctieve krachten en hun enorme potentieel leiden de dans en de individuele levensvormen zijn gewoon het instrument van deze goddelijke natuurkrachten. Wil ‘pur sang’.”  

Je zult je natuurlijk afvragen wat dit alles met het thema zelfmoord te maken heeft. Wel, dit alles, samen met het aanschouwen van mijn eigen zieleroerselen en de woorden van Angelus over het al of niet hebben van een ‘zijn’ hebben mijn inspiratie opgewekt.  De volgende gedachten kwamen in mij op: “De mens zou wel eens het wezen bij uitstek kunnen zijn dat de mogelijkheid is gegeven om vrij te kunnen zijn van deze goddelijke instinctieve krachten. Dit kan natuurlijk niet plots gebeuren, want we zouden ons zo naakt voelen dat we ter plaatse bevroren en stierven van angst. Het langzaam los-gekoppeld worden van dit voor ons automatische ogend functionerende proces, heeft tot nog toe geleid tot een revolutie in technologie en kennis (denk maar aan landbouw en veeteelt) waardoor wij niet meer als een wild dier voortdurend op onze qui-vive moeten zijn en er dus voortdurend tijdens deze ontwikkeling ruimte vrijkomt voor de ontwikkeling van het vrije denken. Voorlopig heeft dit nog niet gebracht wat het uiteindelijke doel ervan is. We zijn nu in, relatieve zin, wel bevrijd van dit goddelijk ‘juk’ wat zich heeft vertaalt in de woorden van Nietzsche dat God dood is, maar bevrijd zijn we nog niet. Je zou kunnen stellen dat we nu onze eigen dwangmatige God hebben geschapen onder de vorm van technologie en luxe.

Is het nu in het licht van dit alles niet mogelijk dat jonge zielen die zelfmoord plegen zonder aanwijs-bare reden, zielen zijn die tussen twee stoelen zitten? Met andere woorden: “Het levensinstinct heeft hen verlaten en ze hebben nog geen nieuw ‘zijn’ dat voldoende sterk is om dit gemis te ondervangen. Ze zijn als het ware een soort vernieuwers die nog verdrinken in de weerstand van de gevestigde orde.”

Voor wat deze gedachten ook waard zijn, ze mogen geen vrijbrief vormen voor naïeve jonge zielen om dit leven te ontvluchten, want dan zal hun prille verlangen naar vrijheid om meer Mens te zijn uiteindelijk zijn doel voorbijschieten. Ik kan alleen maar hopen dat wij als nabestaanden van dergelijke zelfmoord-slachtoffers en de jonge mensen die dergelijke gedachten koesteren, de ‘eventuele’ boodschap van hun voorgangers hebben begrepen en er iets mee ‘doen’.   

Ja, beste Dirk. Misschien ben je een 'reddende engel', bewust of onbewust. Ook beaam ik jouw zin: "De erkenning van het probleem en de persoon in kwestie laten zien dat je er in elk geval bent voor hen kan soms (in bepaalde gevallen) voldoende zijn." Maar sommige hebben iets meer uitleg nodig, teneinde voor zichzelf te beseffen waarom ze aan zelfdoding zouden willen doen. Daarom had ik het over dat 'iets' in de mens; een iets, dat uit de 'gevangenis' van het lichaam wenst te ontsnappen en de mens zowel het kind als het badwater wegwerpt; dit, door onwetendheid. Het lichaam zou het voertuig van dat 'iets' moeten zijn, en geen gevang, zoals duidelijk beschreven in Plat's Grot.

En, wat je schreef, beste Eagle, stemt ook tot een dieper nadenken en benadert hetgeen ik zonet aanvullend schreef.