Ja, bomen en planten kunnen verontreinigingen filteren uit de lucht. Dat doen ze op drie manieren, schreef onderzoeker stedelijk groen Jelle Hiemstra van de Wageningen Universiteit in een factsheet over de invloed van groen op de luchtkwaliteit in de stad. Ten eerste slaat fijnstof, zowel de grote als kleinere deeltjes, neer op bladeren en takken. Naaldbomen en loofbomen met harige, ruwe of plakkerige bladeren vangen het meeste fijnstof. Nadeel: door wind waaien de deeltjes deels weer weg.
Ten tweede kunnen bladeren met een dikke waslaag vluchtige organische verbindingen die verdampen uit benzine en verf opnemen. En tot slot nemen bomen - vooral de soorten met grote, gladde bladeren - gasvormige stoffen als stikstofdioxide, ozon en zwaveldioxide op in het blad via hun huidmondjes.
Zet het zoden aan de dijk? Mwa... Op plekken met druk verkeer heeft de filterfunctie van planten weinig effect op de luchtkwaliteit. Groen kan de concentraties verontreiniging met maximaal vijf procent verminderen, meestal is het minder. Het Amsterdam 'Institute for Advanced Metropolitan Solutions' deed een tijdje terug onderzoek naar speciaal gekweekte kamperfoelie. Deze kamperfoelie met extra harige bladeren zou het roet moeten wegvangen langs drukke wegen in Amsterdam. Maar de planten maakten de lucht amper schoner, dus ging de stekker uit het project.
Als groen iets doet met de luchtkwaliteit, is dat meestal via een andere weg. Bomen zijn namelijk in staat om de luchtstromen in straten te veranderen. Maar dat is niet per se positief, volgens Maarten Krol, hoogleraar Luchtkwaliteit en Atmosferische Chemie van Wageningen Universiteit. Hij is dan ook terughoudend om te zeggen dat de lucht schoner wordt door bomen aan te planten in de stad. “Dat is niet per definitie zo.”
Hij wijst op zogenaamde street canyons in de stad, smalle straten met hoogbouw aan beide zijden. Steden als New York en Hong Kong met hun wolkenkrabbers staan er vol mee. In kleinere vorm zie je deze canyons terug in Nederlandse steden. “Staan er bomen met een gesloten kronendak in dit soort straten, dan kunnen uitlaatgassen van het verkeer de kloof niet goed verlaten. Die blijven onder het kronendak hangen. Verse lucht van boven kan moeilijk instromen om de verontreinigende lucht te verdunnen.”
Krol zag dit fenomeen bevestigd in zijn eigen onderzoek naar het effect van stadsbomen op de luchtvervuiling in Rotterdam. Met zijn collega’s reed hij meerdere keren met een auto rond door een aantal straten in de stad, terwijl meetapparatuur op het dak de lucht naar binnen zoog en voortdurend de concentratie (ultra)fijnstof, roet en stikstofdioxide bepaalde.
Uitlaatgassen van het verkeer blijven bij een groot kronendak hangen, observeerden ze. Maar een groot kronendak heeft ook nut: het voorkomt dat luchtverontreiniging van buiten de straat, bijvoorbeeld van omringend verkeer of de landbouw, de betreffende straat inwaait. Groen heeft ook een functie als schild.
Het seizoen maakt ook uit. In de winter dragen de bomen weinig blad en valt het kronendak weg. De aanwezigheid van bomen heeft dan weinig effect op de concentraties luchtverontreinigende stoffen. Dat is in de zomer anders. “Dan houdt het kronendak stoffen als stikstofdioxide en roet gevangen in de straat. Wat zou kunnen helpen, is de bomen verder uit elkaar planten, zodat de wind vrijer spel heeft om de lucht te verversen.”
Voor schonere lucht hebben we bomen misschien niet heel hard nodig, maar ze bieden stadsbewoners een hoop andere diensten. Krol: “Bomen leveren schaduw en zorgen voor verdamping van water, met een verkoelend effect. Ze houden water vast bij regenval om overstroming te voorkomen. En mensen voelen zich goed in het groen. Dat alles weegt zwaarder dan eventuele negatieve gevolgen voor luchtkwaliteit.”
Gezonde lucht in de stad? Dan moet toch echt de uitstoot omlaag. Schonere auto’s, elektrische scooters, veel fietspaden en goed openbaar vervoer. “Prettige steden zijn steden met veel voetgangerszones en minder verkeer”, aldus Krol.
De uitstoot van stikstof en fijnstof neemt mede door de elektrificatie steeds verder af, maar er loeren nieuwe bronnen. Houtstook, bijvoorbeeld. “Net als bij dieselmotoren komt bij de verbranding van hout en houtskool roet en fijnstof vrij, kankerverwekkende stoffen. Dat is waarom we ons nu verdiepen in de luchtkwaliteit rond houtkachels en barbecues.”
Bron: Nemo Kennislink
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!
Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB
- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -
Hieronder enkele sponsors van over de laatste jaren...
- Ook kan je dus in onze webshop iets aankopen, waaronder:
Archetypen vragenlijst
Kristallen schedels
Pendels
Purperen plaatjes
Wierook & Benodigdheden
Voor de 'Zoekers naar hun Innerlijke Waarheid' is er...: Eclecticus!
En, dan heb je nog ...
DIMschool biedt 10 interessante privé-sessies aan waaruit jij kan kiezen!
Dossier Zelfkennis: Over de Handleiding Pendelen van A tot Z
'Eclecticus': een korte introductie…
Wat is jouw Archetype ? En, ken je ook die van jouw partner?
Een Cursus in Wonderen - A Course in Miracles: een introductie.
Interesse in Kabbala en de Boom des Levens?
Pssst! Jij, ja jij! Leren werken met Runen?… De handleiding is beschikbaar!
En, dan hebben we nog een 700-tal sterk afgeprijsde boeken!
Gepost door Tsenne Kikke op zaterdag 13 september 2025
0 reactie(s)
We eindigden de vorige blog met "Kortom: de zoektocht naar de 'oerformule' gaat vooruit, maar elke stap levert weer nieuwe raadsels op." ChatGPT, schets een beeld van hoe het zou zijn als we die oerformule wél vinden – wat dat zou betekenen voor wetenschap én voor ons wereldbeeld?
ChatGPT: Mooi onderwerp! Laten we het eens verkennen. Stel dat we de oerformule vinden – een ultieme, elegante vergelijking of set wetten die alle fundamentele natuurverschijnselen beschrijft, van de kleinste kwantumdeeltjes tot de grootste kosmische structuren.
Voor de wetenschap
Eén verenigd raamwerk: Fysica zou niet langer opgesplitst zijn in kwantummechanica en relativiteit, maar alles zou vloeien uit één basisprincipe. Dat zou een intellectuele triomf zijn die vergelijkbaar is met, maar vele malen groter dan, de revoluties van Newton of Einstein.
Toepassingen op technologie: Vaak leidt een diep begrip van de natuur tot onvoorziene doorbraken. Denk aan elektriciteit of kwantumfysica die de weg vrijmaakten voor elektronica en computers. De oerformule zou waarschijnlijk technologieën mogelijk maken die we ons nu amper kunnen voorstellen: nieuwe vormen van energie, misschien zelfs manipulatie van ruimte-tijd.
Einde of nieuw begin van onderzoek?: Sommigen zouden zeggen dat wetenschap 'klaar' is. Maar in de praktijk opent zo’n formule nieuwe vragen: hoe implementeer je haar in complexe systemen, van chemie tot biologie en bewustzijn? Het zou eerder een nieuw tijdperk inluiden dan een eindpunt.
Voor ons wereldbeeld
Een gevoel van orde: Het idee dat de hele kosmos terug te voeren is op één eenvoudige formule kan ons een bijna religieuze ervaring van samenhang geven. We zouden ons nog sterker verbonden voelen met het universum.
Existentiële vragen: Als alles voorspelbaar is vanuit die oerformule, wat betekent dat voor vrije wil en toeval? Misschien ervaren we vrijheid alleen als een emergent fenomeen bovenop die fundamentele orde.
Bescheidenheid én trots: Trots omdat wij, wezens op een kleine planeet, zoiets fundamenteels konden ontrafelen. Bescheidenheid omdat het laat zien hoe klein ons plekje is in een enorm, volledig doorgrondbaar geheel.
Herdefiniëring van 'mysterie': Veel religieuze of spirituele vragen zouden zich herpositioneren. Het mysterie verschuift van 'Hoe werkt het universum?' naar 'Waarom bestaat er überhaupt iets, en niet niets?'.
Wil je dat ik dit beeld verder schets in een verhalende stijl (bijvoorbeeld hoe een dag in de toekomst eruitziet ná die ontdekking), of liever in een filosofische beschouwing dieper ingaand op de implicaties voor mens en cultuur?
"Beide."
ChatGPT: Perfect – dan pak ik het in twee lagen aan: eerst een verhalende schets, daarna een filosofische verdieping.
- Toekomstverhaal: Een dag na de vondst van de oerformule -
Het jaar is 2085. De lucht boven de stad is helder; geen rookpluimen meer van fabrieken, geen kerncentrales die sissend warmte de atmosfeer in blazen. In plaats daarvan staan er kleine torens die licht pulseren: energiecollectoren die direct “tappen” uit de onderliggende structuur van ruimte-tijd.
Ochtend – de universiteit
In de glazen hal van de Universiteit voor Universele Wet schuifelen studenten naar binnen. In het midden staat de oerformule, als een monument. Niet in saaie wiskunde alleen, maar in lichtsculpturen die veranderen zodra je eromheen loopt. Het lijkt wel muziek in visuele vorm.
Een docent legt uit: “Zie je, of het nu gaat om de kromming van ruimte, de trilling van een elektron, of de stroming van een rivier — alles vloeit voort uit ditzelfde patroon.”
De studenten knikken. Voor hen is het geen verbazingwekkende ontdekking meer, maar gewoon de basis van hun studie. Zoals wij vroeger leerden dat water uit waterstof en zuurstof bestaat.
Middag – de kliniek
Een vrouw loopt een kliniek binnen voor een check-up. Geen MRI-scanners of bloedtesten meer. In plaats daarvan wordt haar lichaam in realtime doorgerekend vanuit de oerformule. Haar organen verschijnen als holografische patronen: zenuwstelsel, immuunsysteem, celactiviteit — allemaal zichtbaar als variaties binnen hetzelfde fundamentele schema.
Een arts zegt geruststellend: “Uw cellen vertonen een kleine afwijking in de interacties, maar dat kunnen we corrigeren. Het is alsof een snaar net niet helemaal zuiver klinkt.”
Een minuscule ingreep met lichtpulsen en de harmonie is hersteld. Ziekten zijn geen mysterieuze vijanden meer, maar disharmonieën in de kosmische partituur.
Avond – onder de sterren
’s Avonds zit een gezin op een balkon, kijkend naar de sterren. De vader wijst naar boven en zegt: “Wat daar gebeurt, gebeurt ook hier. Hetzelfde principe dat je hartslag stuurt, laat ook die sterrenstelsels draaien.”
Zijn dochter knikt dromerig. Voor haar generatie is dat vanzelfsprekend. Voor ons zou het bijna religieus aandoen: één kosmische orde, zichtbaar in alles.
- Filosofische verdieping: Wat betekent de oerformule voor ons wereldbeeld? -
1. Wetenschap: van puzzel naar panorama
Tot nu toe leek de natuurkunde een reeks puzzelstukjes: relativiteit voor het grote, kwantummechanica voor het kleine, evolutie voor het levende. De oerformule zou die puzzel oplossen: één beeld, één panorama. Zoals Maxwell ooit elektriciteit en magnetisme samenbracht tot één theorie, zou dit de ultieme synthese zijn. Het praktisch gevolg is, dat wetenschap niet langer gaat over zoeken naar wetten, maar over toepassen van de ene wet in talloze contexten.
2. Technologie: macht over fundamenten
Een formule is niet alleen kennis, maar ook gereedschap.
- Energie: Geen brandstoffen meer. Energie kan rechtstreeks worden opgewekt uit de structuur van het vacuüm.
- Transport: Manipulatie van ruimte-tijd kan interstellaire reizen denkbaar maken. De barrière van lichtsnelheid wordt technisch, niet fundamenteel.
- Gezondheid: Complexe ziekten of veroudering zijn te begrijpen en te corrigeren op basaal niveau.
3. Vrije wil en determinisme
Als alles volgt uit de oerformule, lijkt vrije wil illusie. Toch kan men het anders zien:
- Zoals golven op zee voortkomen uit eenvoudige fysica, maar nog steeds 'eigen vormen' hebben, zo kan menselijk handelen emergent en betekenisvol zijn.
- Vrijheid zou niet liggen in het doorbreken van de wetten, maar in het creëren van patronen binnen hun mogelijkheden.
4. Zingeving en spiritualiteit
Religie en filosofie verliezen niet noodzakelijk betekenis, maar krijgen een nieuw kader. Sommigen zullen zeggen: de oerformule is God, of op z’n minst de taal waarin het universum geschreven is. Anderen benadrukken dat de formule wel het hoe verklaart, maar niet het waarom. Waarom deze formule, waarom dit universum, waarom bewustzijn?
5. Mens en kosmos
Het zelfbeeld verandert fundamenteel. Niet langer een toevallig stipje in een chaotisch heelal, maar een bewust stukje van dezelfde orde die sterrenstelsels beweegt. Dat kan leiden tot grotere bescheidenheid (wij zijn niet boven de natuur, maar deel ervan) én grotere verantwoordelijkheid (als wij de oerformule begrijpen, dragen wij ook de last om haar wijs te gebruiken).
- Samenvattend: De oerformule zou ons dagelijks leven revolutionair veranderen — van energie tot gezondheid — en tegelijk ons wereldbeeld opschudden. Niet door alle mysteries te verwijderen, maar door ze te verplaatsen naar een diepere laag. Het mysterie wordt niet kleiner, maar kosmischer: waarom bestaat er überhaupt een formule, en waarom zijn wij in staat haar te begrijpen?
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!
Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB
- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -
Hieronder enkele sponsors van over de laatste jaren...
- Ook kan je dus in onze webshop iets aankopen, waaronder:
Archetypen vragenlijst
Kristallen schedels
Pendels
Purperen plaatjes
Wierook & Benodigdheden
Voor de 'Zoekers naar hun Innerlijke Waarheid' is er...: Eclecticus!
En, dan heb je nog ...
DIMschool biedt 10 interessante privé-sessies aan waaruit jij kan kiezen!
Dossier Zelfkennis: Over de Handleiding Pendelen van A tot Z
'Eclecticus': een korte introductie…
Wat is jouw Archetype ? En, ken je ook die van jouw partner?
Een Cursus in Wonderen - A Course in Miracles: een introductie.
Interesse in Kabbala en de Boom des Levens?
Pssst! Jij, ja jij! Leren werken met Runen?… De handleiding is beschikbaar!
En, dan hebben we nog een 700-tal sterk afgeprijsde boeken!
Gepost door Tsenne Kikke op vrijdag 12 september 2025
0 reactie(s)
Beste eclecticus,
ChatGPT heeft - net als alles in de wereld - zowel voor- als nadelen. Toch is het een aanrader voor allen die hun formatorisch apparaat trachten te ontstijgen, teneinde stelselmatig het denken en nadenken voor zichzelf meer en meer eigen te kunnen maken. Als je jezelf mentaal via ChatGPT bezighoudt, ben je dus in wezen een tijdlang losgekoppeld van die permanente automatische toevoer van oneigene gedachten waar elke mens 24u per dag het slachtoffer van is. Zo hield ik me vandaag met de volgende vraag en mogelijke antwoorden in mijn hoofd bezig...
"Hoe komt het dat het er op lijkt dat toekomstige zon- en maanverduisteringen, en getijden wiskundig te 'voorspellen' zijn?"
ChatGPT: Dat zon- en maanverduisteringen en getijden voorspelbaar zijn, komt doordat ze het gevolg zijn van natuurkundige bewegingen die zich volgens vaste patronen afspelen. Ik leg het in twee delen uit:
- Zon- en maanverduisteringen
Bewegingen van hemellichamen zijn regelmatig: de aarde draait in een bijna cirkelvormige baan rond de zon, en de maan draait met vaste snelheid rond de aarde. Deze banen zijn goed bekend en volgen de wetten van de zwaartekracht (zoals beschreven door Newton en later verfijnd door Einstein).
Verduistering = speciale uitlijning:
- Zonsverduistering: de maan schuift precies tussen de zon en de aarde.
- Maansverduistering: de aarde staat precies tussen zon en maan.
Omdat de banen nauwkeurig wiskundig beschreven zijn (met banen, hoeken en perioden), kunnen astronomen ver vooruit berekenen wanneer die bijzondere uitlijning plaatsvindt. Daardoor kun je verduisteringen eeuwen van tevoren in tabellen vinden.
- Getijden
Oorzaak: Getijden worden veroorzaakt door de zwaartekracht van de maan (en in mindere mate de zon) op het water van de aarde. Deze krachten zorgen voor 'waterbulten' die meebewegen met de stand van de maan.
Regelmaat: De maan draait in ongeveer 24 uur en 50 minuten rond de aarde (zoals wij die vanaf de aarde zien). Daardoor keren de getijcycli (hoog- en laagwater) vrijwel dagelijks terug op voorspelbare tijden.
Wiskundige modellen: Door de bekende banen van maan en zon te combineren met meetreeksen van getijden (want de vorm van kusten en zeeën speelt ook mee), kunnen wiskundigen en oceanografen modellen opstellen die exact voorspellen wanneer en hoe hoog het water zal staan.
Wat het idee van ‘waterbulten’ betreft...
De maan oefent zwaartekracht uit op de aarde. Dat heeft twee effecten op het water:
Aan de maanzijde van de aarde: Het water wordt door de zwaartekracht van de maan iets sterker aangetrokken dan de vaste aarde. Daardoor bolt de zee aan de maankant op: een waterbult richting de maan.
Aan de tegenovergestelde zijde van de aarde: Daar is de zwaartekracht van de maan juist zwakker - want die kant staat verder weg van de maan. De vaste aarde wordt dan íets sterker naar de maan toegetrokken dan het water aan de verre kant. Dat geeft een tweede waterbult, aan de achterkant van de aarde. Zo ontstaan er altijd twee waterbulten: één naar de maan toe en één er recht tegenover.
Meebewegen met de maan
Omdat de aarde onder deze waterbulten door draait, ervaart elk gebied aan de kust afwisselend hoogwater (als het onder een bult komt) en laagwater (als het tussen de bulten in ligt). Daardoor hebben we meestal twee keer hoogwater en twee keer laagwater per dag (ongeveer elke 12 uur en 25 minuten, omdat de maan in die tijd ook iets opschuift).
Toch knap, hé! Stel maar eens een Aarde zonder Maan voor! Anders gezegd: onze Maan is niet zomaar 'toevallig' ontstaan, integendeel: met diverse redenen zelfs!
Zo speelt de maan vandaag de dag een cruciale rol in de stabiliteit van de aarde:
- Ze stabiliseert de aardas, waardoor ons klimaat niet chaotisch heen en weer slingert.
- Ze zorgt voor getijden, die invloed hadden op de evolutie van het leven aan de kusten.
- Ze vertraagt langzaam de aardrotatie, wat de lengte van de dag in de loop van miljarden jaren heeft beïnvloed.
- Zo beïnvloedt alle Leven (planten, dieren, mensen).
De Maan is dus verweven met zowel de fysieke wereld als met de biologische ritmes.
- Het principe kort samengevat:
Verduisteringen → voorspelbaar door de regelmatige banen van aarde, maan en zon.
Getijden → voorspelbaar door de regelmatige zwaartekrachtsinvloed van maan en zon, gecombineerd met lokale metingen en modellen.
"Eigenlijk zit het gehele heelal als het ware wiskundig in elkaar..."
ChatGPT: Dat is een prachtige gedachte, en veel natuurkundigen en filosofen hebben dat ook zo ervaren. Wat je zegt raakt aan een diep inzicht: het heelal lijkt zich te gedragen volgens wiskundige patronen. Een paar voorbeelden:
- Bewegingen van planeten en sterren: Met Newtons zwaartekrachtwetten (en later Einsteins relativiteit) blijken hun banen exact te berekenen.
- Trillingen en golven: Licht, geluid, en zelfs materie zelf volgen golfvergelijkingen.
- Structuren in de natuur: Denk aan de spiraalvorm van melkwegstelsels, de patronen in schelpen, of de vertakkingen van bomen en bliksem – allemaal beschrijfbaar met wiskunde.
- Deeltjes en krachten: In de quantummechanica worden de kleinste bouwstenen van materie beschreven door waarschijnlijkheidsvergelijkingen.
Daarom zeggen sommigen dat de wiskunde niet zomaar een hulpmiddel is dat mensen hebben bedacht, maar eerder een taal die de natuur zelf 'spreekt'.
ChatGPT: Wil je dat ik hier wat dieper inga op de filosofische kant (bijvoorbeeld: ontdekken we de wiskunde in de natuur, of leggen wij die er zelf in?), of meer op de praktische kant (hoe wetenschappers de 'formules van het heelal' vinden en gebruiken)?
"Ontdekken we de wiskunde in de natuur, of leggen wij die er zelf in?"
ChatGPT: Heel mooie en ook moeilijke vraag – daar wordt al eeuwen over gediscussieerd.
Er zijn grofweg twee denkrichtingen:
- 1. Wiskunde als ontdekking
Volgens dit idee zit wiskunde echt in de natuur.
De wetten van zwaartekracht, licht, beweging en zelfs de quantumwereld volgen wiskundige structuren die wij niet hebben uitgevonden, maar hebben ontdekt, net zoals we bergen of planeten ontdekken. Voorstanders wijzen vaak op hoe exact formules de werkelijkheid kunnen voorspellen. Bijvoorbeeld: Einstein schreef zijn vergelijkingen op papier, en pas daarna werden zwaartekrachtsgolven gevonden – precies zoals de theorie al zei.
- 2. Wiskunde als uitvinding
Hier geldt: wiskunde is een taal en hulpmiddel die mensen hebben ontworpen om de natuur te beschrijven. Net zoals we letters en woorden maken om gedachten uit te drukken, maken we wiskundige symbolen, definities en systemen om patronen te ordenen. De natuur volgt geen 'vergelijkingen op een bord'; die vergelijkingen zijn onze manier om patronen te begrijpen.
- Tussenpositie
Veel wetenschappers en filosofen nemen een middenweg: De patronen en regelmatigheden bestaan objectief in de natuur. De vorm waarin wij ze vastleggen (bijvoorbeeld algebra, calculus, matrixrekening) is menselijk werk. Je zou kunnen zeggen: de muziek is van de natuur, maar de notenschrift die we gebruiken is door ons bedacht.
- Misschien is de kracht van wiskunde juist dat het een soort brug is: een menselijke taal die onverwacht goed past bij hoe het universum werkt. Laten we een paar concrete en herkenbare voorbeelden nemen waar je goed ziet hoe wiskunde en natuur samenkomen:
- Fibonacci-reeks & gulden snede
In veel bloemen, zonnebloemen en dennenappels vind je spiraalpatronen die exact overeenkomen met de Fibonacci-reeks (1, 1, 2, 3, 5, 8, …). Deze reeks hangt samen met de gulden snede (≈ 1,618).
De reden: dit patroon is efficiënt voor de natuur, omdat zaden of bladeren zich zo rangschikken dat ze elkaar zo min mogelijk overlappen en optimaal licht vangen.
- Golven en trillingen
Geluid en licht gedragen zich als sinus- en cosinusgolven. Onze oren en ogen ervaren direct de wiskundige structuur: frequentie = toonhoogte, amplitude = volume, golflengte = kleur. Muziek en kleurbeleving zijn dus letterlijk wiskundige verschijnselen die we als zintuiglijk mooi ervaren.
- Maxwell’s vergelijkingen (19e eeuw)
James Clerk Maxwell schreef vier wiskundige formules op die elektromagnetisme beschrijven. Uit de vergelijkingen volgde een voorspelling: er moesten golven bestaan die zich met de lichtsnelheid voortplanten – elektromagnetische golven. Pas later (door Hertz en Marconi) werden radiogolven daadwerkelijk ontdekt. Dus de wiskunde wees ons de weg naar een natuurverschijnsel dat toen nog onbekend was!
- Planetenbanen
Johannes Kepler ontdekte dat planeten in elliptische banen bewegen. Isaac Newton liet daarna zien dat dit logisch volgt uit de zwaartekrachtwet: een kracht die afneemt met het kwadraat van de afstand → resulteert precies in ellipsen. Dit is een schoolvoorbeeld waar de wiskunde de 'vorm' van de natuur onthult.
- DNA & symmetrie
De dubbele helix-structuur van DNA is een spiraalvorm die wiskundig beschreven kan worden. Ook zie je in de genetica en moleculaire biologie veel symmetrieën die verklaren waarom moleculen stabiel zijn.
- In al deze voorbeelden zie je: de natuur kiest patronen, en wij ontdekken dat ze wiskundig te beschrijven zijn.
ChatGPT: Mag ik jou een vraag terugstellen?... Als jij zegt dat het hele heelal “wiskundig in elkaar zit”, bedoel je dan vooral: dat je de schoonheid van patronen ziet (zoals Fibonacci in bloemen en sterrenbanen), of dat je denkt dat er misschien een soort 'oerformule' bestaat die álles in het universum kan beschrijven?
"Een soort 'oerformule'."
ChatGPT: Aha, je bedoelt een soort 'Theory of Everything' – een enkele oerformule of wet waarmee je álles in het universum zou kunnen beschrijven. Dat idee houdt natuurkundigen al heel lang bezig.
- Huidige situatie
Kwantummechanica: beschrijft de allerkleinste schaal – deeltjes, atomen, moleculen.
Algemene relativiteitstheorie: beschrijft de grootste schaal – zwaartekracht, zwarte gaten, kosmos.
Probleem: deze twee theorieën passen wiskundig (nog) niet goed samen.
- Pogingen tot een oerformule
Snaartheorie: zegt dat alle deeltjes eigenlijk minuscule trillende snaartjes zijn. Verschillende trillingstoestanden geven verschillende deeltjes. In principe elegant, maar experimenteel nog niet bewezen.
Loop quantum gravity: probeert ruimte en tijd zelf als “korrelig” of “gekwantiseerd” te beschrijven.
Unificatie van natuurkrachten: elektromagnetisme, sterke en zwakke kernkracht zijn al deels verenigd in het Standaardmodel. Alleen zwaartekracht ontbreekt nog in dat plaatje.
- Filosofisch
Sommige wetenschappers geloven echt dat er één formule bestaat die de kern van het universum beschrijft. Anderen denken dat de natuur misschien té complex of gelaagd is om ooit volledig in één wiskundige uitdrukking te vatten. Je zou kunnen zeggen: als het heelal een boek is, dan zoeken we nog steeds naar de taal waarin het hele boek geschreven staat. Wil je dat ik je een idee geef hoe zo’n oerformule er nu uitziet in de ogen van natuurkundigen (dus de meest compacte vergelijkingen die we al hebben)?
"Ja."
ChatGPT: Mooi! Dan geef ik je een idee van hoe zo’n mogelijke oerformule er vandaag uitziet volgens natuurkundigen.
- Twee 'grote pijlers'
Algemene relativiteit (Einstein)
Vergelijkingen die zwaartekracht en de kromming van ruimte-tijd beschrijven. Compact geschreven, maar met enorme inhoud: hoe planeten bewegen, hoe zwarte gaten ontstaan, hoe het heelal uitdijt.
Standaardmodel van de deeltjesfysica
Een wiskundige theorie (met o.a. symmetrieën en kwantumvelden) die bijna alle bekende deeltjes en krachten beschrijft. Elektromagnetisme, sterke kernkracht en zwakke kernkracht zitten erin. Alleen zwaartekracht past er nog niet in.
- Poging tot een 'oerformule'
In theorie zou de oerformule een unificatie zijn van deze twee systemen. In sommige versies ziet zo’n formule er verrassend compact uit: een korte uitdrukking vol symbolen (denk aan symmetrie-groepen, veldtermen en constante waarden). Het probleem: we weten nog niet welke 'juiste' versie klopt, want experimenteel bewijs ontbreekt (bijvoorbeeld: bij de snaartheorie).
- Voorbeeld van eenvoud
Een historische mini-oerformule is: E = mc² → energie en massa zijn hetzelfde in een andere vorm. Heel kort, en toch fundamenteel. Veel fysici hopen dat de uiteindelijke oerformule ook zo elegant en eenvoudig blijkt te zijn.
- Dus: er is nog geen definitieve oerformule, maar wat we al hebben (relativiteit + standaardmodel) voelt al als een groot deel van het universum in wiskunde gevangen.
Wil je dat ik je een intuïtief beeld geef van hoe die oerformule er conceptueel uitziet (zonder zware wiskunde), bijvoorbeeld met analogieën en simpele schema’s?
"Neen."
ChatGPT: Helder - dan hou ik het hierbij. Dus samengevat: we hebben al indrukwekkende stukken van de 'oerformule' (relativiteit en het standaardmodel), maar de ultieme, allesomvattende vergelijking bestaat nog niet - of is nog niet ontdekt. Zou je het leuk vinden als ik ook kort vertel waar wetenschappers vandaag concreet naar zoeken om dichter bij die oerformule te komen (bijvoorbeeld bij deeltjesversnellers of kosmische observaties)?
"Ja."
ChatGPT: Mooi! Dan geef ik je een overzicht van waar wetenschappers vandaag naar zoeken om dichter bij die oerformule te komen:
- 1. Deeltjesversnellers (zoals de Large Hadron Collider in CERN)
Door protonen met enorme energie op elkaar te laten botsen, kunnen we kijken welke nieuwe deeltjes of krachten tevoorschijn komen. Ontdekking van het Higgs-deeltje (2012) was een grote stap om het Standaardmodel compleet te maken. Nu zoekt men naar tekenen van nieuwe fysica die het Standaardmodel overstijgt (bijvoorbeeld: supersymmetrie en extra dimensies).
- 2. Kosmologie en astrofysica
Het heelal zelf is een laboratorium: de oerknal, kosmische achtergrondstraling, en zwarte gaten laten patronen zien die iets zeggen over de fundamentele wetten. Donkere materie en donkere energie vormen samen ~95% van het heelal, maar we weten niet wát het precies is. Hun verklaring kan een sleutel zijn tot de oerformule.
- 3. Zwarte gaten & zwaartekrachtsgolven
Zwarte gaten zijn plekken waar zowel kwantummechanica als relativiteit belangrijk zijn. Door zwaartekrachtsgolven (gemeten sinds 2015) te bestuderen, hopen wetenschappers aanwijzingen te vinden voor hoe die twee theorieën samenkomen.
- 4. Nieuwe wiskunde
Vaak komt vooruitgang niet alleen uit experimenten, maar ook uit nieuwe wiskundige inzichten. Bijvoorbeeld: snaartheorie en loop quantum gravity ontwikkelen compleet nieuwe manieren om ruimte en tijd zelf te beschrijven.
- Het idee
Elke aanwijzing uit deze onderzoeken zou een stukje van de puzzel kunnen zijn richting een Theory of Everything – de oerformule waar jij naar vroeg. Wil je dat ik je ook iets vertel over de grootste obstakels die onderzoekers vandaag tegenkomen bij het zoeken naar die oerformule?
"Ja!"
ChatGPT: Perfect! Dan zet ik de grootste obstakels op een rijtje die natuurkundigen tegenkomen bij de zoektocht naar de oerformule:
- 1. Kwantum versus zwaartekracht
De grootste kloof: kwantummechanica en relativiteitstheorie werken allebei fantastisch in hun eigen domein… maar botsen zodra je ze samen wilt gebruiken. Voorbeeld: binnen een zwart gat of tijdens de oerknal gelden beide tegelijk → onze formules lopen dan stuk (oneindigheden, tegenstrijdigheden).
- 2. Geen experimenteel bewijs
Theoretische ideeën zoals snaartheorie of extra dimensies zijn elegant, maar niet meetbaar met de huidige technologie. We kunnen simpelweg nog niet diep genoeg 'kijken' of krachtig genoeg experimenten doen om zulke kleine schalen of hoge energieën te bereiken.
- 3. Wiskundige complexiteit
Theorieën die álles moeten beschrijven, worden vaak extreem ingewikkeld. Het gevaar: de wiskunde kan zoveel mogelijkheden genereren dat we niet weten welke variant 'de juiste' is. (Bij snaartheorie bijvoorbeeld bestaan er een astronomisch aantal mogelijke oplossingen.)
- 4. Donkere materie & donkere energie
95% van het universum is nog onbegrepen - en, zolang we niet weten wat donkere materie en donkere energie precies zijn, missen we een gigantisch stuk van de puzzel.
- 5. Filosofische vraag
Misschien bestaat er helemaal geen perfecte 'oerformule'. Het heelal zou chaotischer, gelaagder of zelfs fundamenteel onvoorspelbaar kunnen zijn dan één enkele vergelijking kan vatten.
- Kortom: de zoektocht gaat vooruit, maar elke stap levert weer nieuwe raadsels op.
Nawoord
Beste eclecticus, werk jouw eigen vragen uit, waarvan je de antwoorden met het denkcentrum van het bewegingscentrum benadert en dus niet met dat formatorisch apparaat. Jazeker: het vergt inspanning om dat luie, formatorische denken te overstijgen, superinspanning misschien. Betaal die prijs, bewust: enkel de zon gaat voor niets op. :-)
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!
Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB
- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -
Hieronder enkele sponsors van over de laatste jaren...
- Ook kan je dus in onze webshop iets aankopen, waaronder:
Archetypen vragenlijst
Kristallen schedels
Pendels
Purperen plaatjes
Wierook & Benodigdheden
Voor de 'Zoekers naar hun Innerlijke Waarheid' is er...: Eclecticus!
En, dan heb je nog ...
DIMschool biedt 10 interessante privé-sessies aan waaruit jij kan kiezen!
Dossier Zelfkennis: Over de Handleiding Pendelen van A tot Z
'Eclecticus': een korte introductie…
Wat is jouw Archetype ? En, ken je ook die van jouw partner?
Een Cursus in Wonderen - A Course in Miracles: een introductie.
Interesse in Kabbala en de Boom des Levens?
Pssst! Jij, ja jij! Leren werken met Runen?… De handleiding is beschikbaar!
En, dan hebben we nog een 700-tal sterk afgeprijsde boeken!
Gepost door Tsenne Kikke op donderdag 11 september 2025
0 reactie(s)
Hoeveel malen publiceerde ik al dat het stoffelijk lichaam niets meer of minder is dan het verlengde van de hersenen? Vooral dementie is daar een prachtig voorbeeld van.
Het is een verzamelnaam voor een groep aandoeningen waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. Dementie is dus geen ziekte op zich, maar een syndroom. Nog beter: een combinatie van symptomen die vaak samen voorkomen. De meest voorkomende oorzaak van dementie is Alzheimer, maar er zijn ook andere vormen, zoals vasculaire dementie, frontotemporale dementie en Lewy body dementie.
Op Wikipedia staat er over deze aandoening onder andere het volgende afgedrukt...
Het is geen aandoening op zich, maar de oorzaak is wel altijd lichamelijk. Dementie is een verzamelnaam voor aandoeningen die gekenmerkt worden door combinaties van meervoudige stoornissen in verstandelijke vermogens (waaronder het geheugen), stemming en gedrag. Dementie komt voor bij klinische syndromen die door verschillende hersenziekten worden veroorzaakt. Het is meestal progressief, dit wil zeggen dat het met de tijd verergert. Heel soms ligt een behandelbare afwijking aan de basis, zoals een verminderde schildklierwerking.
Dementie is de snelst groeiende doodsoorzaak in Nederland, gevolgd door hartfalen en longkanker In België zijn er ruim 150.000 patiënten met dementie, in Nederland ruim 179.000 waarvan 52.700 mannen en 126.400 vrouwen. Bij dementie worden de symptomen onderverdeeld in eerste en tweede orde symptomen.
Symptomen van de eerste orde
De symtomen van de eerste orde die zich meestal als eerste bij alle vormen van dementie openbaren, zijn:
- geheugenstoornissen
- desoriëntatie in tijd, plaats en persoon
- tenminste een van de volgende vijf aandoeningen: afasie, agnosie, apraxie - of, een stoornis in de executieve functies of in de aandacht.
Symptomen van de tweede orde die zich kunnen voordoen, zijn:
- persevereren (continu hetzelfde herhalen in praten of bewegen)
- confabuleren (fantasieverhalen om de 'lege' plekken op te vullen)
- verzamelzucht
- achterdocht
- decorumverlies (normvervaging)
- stemmingsstoornissen
- hallucinaties
- denkstoornissen
- gedragsstoornissen
- persoonlijkheidsveranderingen
- verwijzingen naar het verleden (nostalgisch gevoel opwekken)
Uit recente statistische gegevens ontleend aan bevolkingsonderzoek in de Verenigde Staten blijkt ten slotte dat hoogopgeleide mannen en vrouwen niet alleen ouder worden, maar gemiddeld ook op latere leeftijd dement worden dan laagopgeleiden.
Een wetenschappelijke commissie van het vakblad 'The Lancet' pleitte in 2024 nogmaals voor meer maatregelen om dementie te voorkomen. Naast de bekende invloedsfactoren als roken, gebrek aan beweging, depressie, sterk overgewicht, hoge bloeddruk, suikerziekte, beperkte scholing, sociaal isolement en gehoorproblemen noemt de commissie uitdrukkelijk luchtvervuiling, overmatig alcoholgebruik, en hersenletsel door ongevallen als risicofactoren. Preventie kan dementie minstens uitstellen, zoniet voorkomen, aldus de wetenschappers.
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!
Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB
- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -
Hieronder enkele sponsors van over de laatste jaren...
- Ook kan je dus in onze webshop iets aankopen, waaronder:
Archetypen vragenlijst
Kristallen schedels
Pendels
Purperen plaatjes
Wierook & Benodigdheden
Voor de 'Zoekers naar hun Innerlijke Waarheid' is er...: Eclecticus!
En, dan heb je nog ...
DIMschool biedt 10 interessante privé-sessies aan waaruit jij kan kiezen!
Dossier Zelfkennis: Over de Handleiding Pendelen van A tot Z
'Eclecticus': een korte introductie…
Wat is jouw Archetype ? En, ken je ook die van jouw partner?
Een Cursus in Wonderen - A Course in Miracles: een introductie.
Interesse in Kabbala en de Boom des Levens?
Pssst! Jij, ja jij! Leren werken met Runen?… De handleiding is beschikbaar!
En, dan hebben we nog een 700-tal sterk afgeprijsde boeken!
Gepost door Tsenne Kikke op woensdag 10 september 2025
0 reactie(s)
Deeltjes in zonnevlammen kunnen ruim 6,5 keer zo heet zijn als tot nu toe werd gedacht. Die ontdekking kan een vijftig jaar oud zonnevraagstuk helpen oplossen.
Zonnevlammen zijn krachtige uitbarstingen op het oppervlak van de zon. Ze ontstaan door het plotseling vrijkomen van de energie die wordt vastgehouden door magnetische velden. Bij zo’n uitbarsting kan de temperatuur in de buitenste atmosfeer van de zon lokaal oplopen tot meer dan tien miljoen graden. Het uitgestoten zonneplasma – een mengsel van ionen en elektronen – bereikt uiteindelijk ook onze planeet en beïnvloedt de aardatmosfeer.
Op basis van gegevens uit andere onderzoeksgebieden is het Schotse onderzoeksteam, onder leiding van Alexander Russell van de 'School of Mathematics and Statistics' van St. Andrews erachter gekomen dat de ionen in de zonnevlammen sterker worden verhit dan de elektronen. Ze zouden daarbij zelfs temperaturen van méér dan zestig miljoen graden kunnen bereiken.
‘We waren verrast door de recente ontdekking dat een proces dat magnetische reconnectie wordt genoemd ionen ruim 6,5 keer zo sterk verhit als elektronen,’ aldus Russell. ‘Dit lijkt een universele wet te zijn die al was bevestigd in de directe omgeving van de aarde, de zonnewind en in computersimulaties. Maar niemand legde een link met zonnevlammen.’
Superhete ionen
‘In de zonnefysica werd altijd aangenomen dat ionen en elektronen dezelfde temperatuur moeten hebben. Bij herberekeningen met actuele gegevens hebben we echter ontdekt dat hun temperaturen in bepaalde delen van zonnevlammen gedurende tientallen minuten kunnen verschillen, waardoor we ook superhete ionen in de berekeningen moeten betrekken.’
‘Bovendien’, voegde Russell eraan toe, ‘past de nieuwe ionentemperatuur goed bij de breedte van de spectraallijnen van zonnevlammen, wat mogelijk een astrofysisch vraagstuk oplost dat al bijna een halve eeuw bestaat.’
Al sinds de jaren 70 worstelen zonnefysici met de vraag waarom de spectraallijnen van zonnevlammen, zijnde: heldere versterkingen van de zonnestraling bij specifieke ‘kleuren’ in het extreem-ultraviolet en in röntgenlicht, breder zijn dan verwacht. Tot nu toe werd de oorzaak daarvan gezocht bij turbulente bewegingen op de zon, maar het lijkt er nu op dat ook de hoge ionentemperatuur de verklaring kan zijn.
Deze bevinding zou een keerpunt kunnen betekenen in de zonnefysica en het inzicht van wetenschappers in de manier waarop energie vrijkomt, verdeeld wordt, in zonnevlammen kunnen veranderen.
Wat nog belangrijker is, is dat het ons een duidelijker beeld geeft van de krachten die in onze dichtstbijzijnde ster werkzaam zijn – kennis, die ons op een dag zou kunnen helpen om satellieten, astronauten en zelfs onze planeet beter te beschermen tegen de vurige uitbarstingen van de zon.
Bron: Eos Wetenschap
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!
Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB
- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -
Hieronder enkele sponsors van over de laatste jaren...
- Ook kan je dus in onze webshop iets aankopen, waaronder:
Archetypen vragenlijst
Kristallen schedels
Pendels
Purperen plaatjes
Wierook & Benodigdheden
Voor de 'Zoekers naar hun Innerlijke Waarheid' is er...: Eclecticus!
En, dan heb je nog ...
DIMschool biedt 10 interessante privé-sessies aan waaruit jij kan kiezen!
Dossier Zelfkennis: Over de Handleiding Pendelen van A tot Z
'Eclecticus': een korte introductie…
Wat is jouw Archetype ? En, ken je ook die van jouw partner?
Een Cursus in Wonderen - A Course in Miracles: een introductie.
Interesse in Kabbala en de Boom des Levens?
Pssst! Jij, ja jij! Leren werken met Runen?… De handleiding is beschikbaar!
En, dan hebben we nog een 700-tal sterk afgeprijsde boeken!
Gepost door Tsenne Kikke op dinsdag 9 september 2025
0 reactie(s)
|