Adolf Hitler is verre van dood. De naam, bedoel ik, en ook in vele breinen leeft de geest van de man nog immer voort. Van zodra men er iets kan over publiceren, zal men het niet nalaten. Ikzelf ook niet, zoals je hieronder merken kunt. Er was een tijd, dat ik niet kon begrijpen hoe zo'n klein, onnozel mannetje met een ingekort Charlie Chaplin snorretje, in staat is geweest geheel Duitsland in zijn droomwereld mee te sleuren. Ondertussen is het me wel duidelijk geworden; een iets, dat ik graag voor mezelf hou.
Het nieuwste nieuws is, dat de eerste Amerikaanse film, die waarschuwde voor de gevaren van het nazisme van Adolf Hitler, en de kans niet kreeg mensen uit hun slaap wakker te schudden, twee jaar geleden aangetroffen werd in het Brusselse filmarchief 'Cinémathèque'. Hij lag er al meer dan 75 jaar, in een metalen doos, zonder dat iemand ervan afwist.
'Hitler’s Reign' was het werk van Cornelius Vanderbilt IV (1898 - 1974). De steenrijke Amerikaan bezocht Duitsland in 1933 toen Hitler er net aan de macht was gekomen en maakte er beelden van bijeenkomsten, boekverbrandingen en plunderingen van joodse winkels. Omdat de Duitsers de beelden uiteraard niet graag het land zagen verlaten, moest hij ze Duitsland stiekem buitensmokkelen.
Bruno Mestdagh, hoofd van de digitale collecties in 'Cinémathèque', zei dat de film een grote hit was in 1934. Tijdelijk toch. "Hitler’s Reign' ging toen in première in New York," aldus Mestdagh. "De Duitse ambassade in de Verenigde Staten kwam ertegen in opstand, dus werd de film gecensureerd. In de steden waar hij daarna nog vertoond werd, had hij beduidend minder succes."
De film, die ongeveer een dik uur duurt, is opgevat als een journaal, waarin Vanderbilt IV zowel zijn eigen zwart-wit beelden evenals beelden van andere bronnen toont en daar zelf commentaar bij geeft. "Hij is erin geslaagd om heel wat spectaculair filmmateriaal te maken en te verzamelen," zei Mestdagh. "Hij heeft er geen professionele filmmakers bij betrokken, dus ziet het geheel er soms wel wat amateuristisch uit."
In de film komt zelfs een interview voor dat Vanderbilt IV had met Hitler, daterend van 5 maart 1933, net voordat deze laatste een massa mensen in Berlijn ging toespreken. Tevens verklaart Vanderbilt daarin dat Hitler als een schrikbewind regeerde, met spionnen en sluipende figuren overal, en dat hij met een bedreigende stem de massa toesprak. Wat er zich 7 jaren later afspeelde, weet je waarschijnlijk al.
Het is nog niet duidelijk hoe de film in Brussel terechtgekomen is. Mogelijk had iemand hem besteld om in ons land te tonen, en is die persoon hem voor de één of andere onbekende reden nooit komen ophalen. Tijdens de oorlog bleef 'Hitlers' Reign' dan ook liggen bij de douane. Pas in de jaren '70 belandde hij in het Brusselse archief, bestaande uit zo’n 70.000 titels, waarvan 80 procent buitenlandse.
Pas twee jaar geleden werd vastgesteld dat de film er lag en dat het bovendien het enige nog bestaande exemplaar ervan was. Daarop werd de film herbewerkt om vanaf 26 oktober van dit jaar vertoond te worden in het Museum van Moderne Kunsten in New York. Cinematografisch gezien heeft hij weinig waarde, maar historisch gezien wel, naar het schijnt. Alsof we nog niet genoeg filmreportages over Hitler hebben mogen aanschouwen...
In elk geval: tijdens de Tweede Wereldoorlog vielen er tussen de 50 en 70 miljoen doden. Europa zou er vandaag de dag geheel anders uitzien, ... indien die oorlog er nooit was geweest.
