|
Iemand die occultisme beoefent is een occultist.
Occultisme is, zoals de naam het zelf zegt, de studie van het occulte en verborgen wijsheden. Het is een verzamelbegrip voor verschillende praktijken en rituelen die zijn gebaseerd op magische en esoterische kennis, gericht op de werking en beïnvloeding van transcendente, oftewel buitenzintuiglijke, bovennatuurlijke krachten. Het woord occultisme komt van het Latijn 'occultus', dat 'verborgen' betekent.
Onder occultisme vallen, bijvoorbeeld, thema's zoals magie, alchemie, buitenzintuiglijke waarnemingen, astrologie, spiritualisme, voorspellingen, numerologie, hekserij, enzovoorts. Occultisme is ook een etiket dat op zeer vele magische ordes wordt gekleefd en aan iedereen die op de een of andere manier 'geheimzinnig' doet. Het woord 'occultisme wordt' weliswaar vaak in een bredere context gebruikt en bezit nog altijd een zweem van geheimzinnigheid.
Met het woordje 'verborgen' wordt nochtans niet bedoeld dat het een geheim is, weggestoken, en geen daglicht mag zien, maar gewoonweg omdat niet iedereen kan 'zien' wat er eventueel te zien valt. Toch niet met het gewone oog. Ook in oude tijden was het 'verborgen', wetende dat de meeste mensen noch konden lezen, noch konden schrijven. Bovendien waren de meeste occulte boeken in het Latijn geschreven en ook magiërs en alchemisten beschikten over hun 'geheimzinnig jargon'; een jargon, gebaseerd op formules, symbolen en metaforen. Maar die waren vooral bedoeld om er voor de zorgen dat ze niet op de brandstapel belandden.
Ook heeft deze 'verborgenheid' tegenwoordig vooral betrekking op de diepere, geestelijke werkelijkheden, die niet kan worden begrepen met het materialistisch ingestelde verstandelijke denken. Het is nu eenmaal totaal onmogelijk om dingen, die zich in hogere werelden afspelen, ijler zijn, en dus de stoffelijke substantie niet bezitten, te vertalen met woorden die enkel en alleen dienen om aardse, materiële zaken te benoemen en aan te duiden. Om die reden werkt men veelal met symbolen, verhalen, mythen, legenden, metaforen, parabelen, enzovoorts.
In de theosofie en antroposofie wordt onder 'occultisme' de esoterische wijsbegeerte verstaan. In het dagelijks spraakgebruik wordt occultisme soms ook wel eens als synoniem van esoterie gebruikt, maar dan een esoterie met een occult karakter.
Een probleem stelt zich dus als we het begrip 'occult' precies willen definiëren, vermits er tal van invullingen mogelijk zijn. Wat aan de basis ligt van ons begrip van de term, is historisch wel te traceren in de houding van de grote godsdiensten tegenover alle verklaringsmodellen van transcendentale fenomenen die zich buiten hun invloedssfeer ontwikkelden.
Eenvoudig gesteld werden alle (geloofs)overtuigingen die buiten de gevestigde religies vielen, als 'occult' bestempeld. Niet enkel vandaag, maar ook in oude tijden, eist elke godsdienst de alleenheerschappij op. Een brede definitie van het occulte vinden we bij Nicholas Goodrick-Clarke, die hierover zei: "Occultisme is gebaseerd op een religieuze denkwijze waarvan de wortels zich tot in de oudheid uitstrekken. Ze kunnen worden beschreven als de westerse esoterische traditie waarvan we de belangrijkste ingrediënten kunnen identificeren als gnosticisme, de hermetische geschriften over alchemie en magie, het neoplatonisme en de kabbala, allen stammend uit het gebied ten oosten van de Middellandse Zee in de eerste eeuwen van onze jaartelling."
De westerse traditie van het occultisme is voor haar adepten een 'geheime filosofie' die aan de basis ligt van alle occulte praktijken. 'Geheim', in de betekenis die we er reeds hebben gegeven. Deze filosofie is oorspronkelijk afgeleid uit de hellenistische magie en alchemie aan de ene kant, en het joods mysticisme aan de andere kant. De belangrijkste hellenistische bron is het Corpus Hermeticum, een verzameling teksten toegeschreven aan Hermes Trismegistus. Daarin worden astrologie en andere occulte wetenschappen behandeld, alsook spirituele vernieuwing.
Het joodse element wordt geleverd door de kabbalah, de leer van een geheime, mystieke interpretatie van de Torah, waarmee Europese geleerden sedert de middeleeuwen vertrouwd waren. Tijdens de renaissance werd deze joodse mystieke literatuur verbonden met andere hermetische teksten. De daaruit resulterende hermetisch-kabbalistische traditie, gekend als hermetisme, verenigde de theorie met magische praktijken. Dit werd dan gezien als 'witte magie' in tegenstelling tot de 'zwarte magie' uit de tovenarij, de hekserij, het satanisme, tantrisme, enzovoorts.
Alchemie werd ook in het geheel van het hermetisme opgenomen. Vooral de beweging van de Rozenkruisers, een 17e-eeuws genootschap dat gebruik maakte van alchemistische symboliek, versterkte deze band.
Tijdens de 18e eeuw werd de traditie opgenomen in de filosofie van esoterisch gestemde Vrijmetselaars, die een occult element aan hun leer wilden toevoegen dat er oorspronkelijk niet in zat. Deze beweging werd voortgezet door enthousiaste studenten van het hermetisme doorheen Europa. Vooral in de 19e eeuw ontstonden veel groeperingen toen het religieuze scepticisme tegenover de gevestigde godsdiensten toenam en velen hun heil begonnen te zoeken in alternatieve stelsels, waaronder het occultisme. Daarbij kreeg niet in de eerste plaats het traditionele hermetisme hun aandacht, maar eerder praktijken en leringen zoals als het spiritisme en de theosofie. Dit laatste was eigenlijk een vermenging van westers occultisme en oosterse mystiek en in die vorm werd de traditie van het occultisme lange tijd voortgezet.
Ondanks de 19e-eeuwse heropleving werd het occult ideeëngoed nooit echt geaccepteerd in academische kringen. Wel had het soms een duidelijke invloed op het werk van kunstenaars, zoals William Butler Yeats en de schilder Wassily Kandinsky. Occultisme lijkt voorbeschikt te zijn om uitsluitend een rol te kunnen spelen binnen de volkscultuur. Zo zijn esoterie en occultisme ook te vinden in de nieuwe syncretistische newagebeweging van 20e en 21e eeuw.
De Universiteit van Amsterdam biedt als eerste westers instituut voor hogere opleiding een compleet programma aan voor research en onderwijs op gebied van de westerse esoterie. In het tot het BA/masters diploma leidende programma worden onder meer cursussen aangeboden over gnostiek, het hermetisme, magie, astrologie, alchemie, prisca theologia, kabbalah, rozenkruisers, christelijke theosofie, vrijmetselarij, illuminisme, occultisme en new age.
Bronnen: onder andere Wikipedia.
Organisaties gespecialiseerd in occultisme
- Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in occultisme op Zoek&Vind.
- Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!
Blogposts over occultisme
|