In de universiteitsbibliotheek van Oxford hebben bijbelwetenschappers zes bladzijdes aangetroffen van de 'Eerste Openbaring van Jakobus', een zeldzaam, vroeg-Christelijk boek, waarin Jezus zijn neef Jakobus (James in het Engels) vertelt over het hiernamaals.
'De Openbaring van Jakobus' was bij experts allang bekend, maar enkel en alleen in koptische vertaling ervan. De nieuw ontdekte geschriften uit Nag Hammadi zijn opgesteld in het Grieks, de oorspronkelijke taal waarin het boek geschreven moet zijn geweest.
In het boek, dat naar men aanneemt rond het jaar 200 werd geschreven, bereidt Jezus zijn 'broer' Jakobus voor op de periode na Jezus' dood, opdat hij Jezus' werk op zijn manier kon voortzetten. Ook blikt Jezus vooruit op Jakobus' einde: historici nemen aan dat Jakobus in het jaar 61 een martelaarsdood is gestorven door steniging.
'De Openbaring van Jakobus' maakt deel uit van het zogeheten 'gnostische' christendom: een vroeg-christelijke stroming, die stelt dat er in ieder mens een hemelse kern zit, die je door mystieke kennis moet zien te bereiken. De aanhangers van het boek geloofden dat er niet één, maar 72 hemels waren, vertelde bijbelwetenschapper Cor Hoogerwerf van de VU Amsterdam. "In de tekst legt Jezus aan Jakobus uit hoe je terugkeert tot de goddelijke oorsprong. In iedere hemel zat een kwade macht, en je moest precies de juiste spreuken weten om langs al die hemels te komen. Een typisch gnostische tekst."
'De Openbaring van Jakobus' is dan ook geen bijbelboek, benadrukte Hoogerwerf. Het kwam nooit in het Nieuwe Testament terecht, omdat gnostische geschriften niet bij de teksten zaten die Athanasius, de bisschop van Alexandrië, in de vierde eeuw voor de 27 bijbelboeken selecteerde, waarna hij decreteerde dat die selectie definitief was. "Niemand mag eraan toevoegen en niets mag eruit worden weggenomen," voegde hij eraan toe.
De meerderheid van de christenen schoof dan ook het boek terzijde als een 'ketterse' vervalsing. Het heeft nooit enige kans gemaakt om in de Bijbel te worden opgenomen. Dit geldt trouwens niet alleen voor dit soort van 'ketterse' geschriften, maar ook voor vele 'orthodoxe' van gelijke aard - bijvoorbeeld: 'de Openbaring van Paulus' - of, 'de Handelingen van Paulus'. En zelfs geschriften, die wij als bijbelboek kennen, zijn omstreden geweest. Een bekend voorbeeld is de 'Openbaring van Johannes', dat door velen werd verworpen, zelfs na de vierde eeuw. Kortom, het is misleidend de 'Openbaring van Jakobus' aan te duiden als een bijbelboek. Alsof dat een vaste eigenschap van een boek zou zijn, of alsof het boek geschreven zou zijn om in de Bijbel te worden opgenomen.
Minder bijzonder maakt het de ontdekking van de tekstfragmenten er niet om. "We hadden nooit verwacht dat er nog Griekse fragmenten van de Eerste Openbaring van Jakobus uit de Oudheid zijn overgebleven," aldus ontdekker Geoffrey Smith van de Universiteit van Texas in een verklaring. 'Maar daar waren ze, pal voor onze neus."
De nieuw ontdekte fragmenten zaten in een collectie oude geschriften van het archeologisch genootschap 'Egypt Exploration Society'. Ze maken deel uit van een schat aan papyrussen die rond 1900 werden opgegraven bij het Egyptische plaatsje Oxyrhyngus. Smith en zijn collega's maakten de ontdekking eind vorige week bekend op een congres in Boston.
Om in de hemel te komen, moest je in vroegchristelijke tijden voorbij de poortwachters van de duivel zien te komen. Volgens een zopas teruggevonden tekst kende Jezus de vragen van hun kruisverhoor en verklapte hij de antwoorden aan zijn broer Jakobus.
De Bijbel zegt er niks over. Maar de gnostici, vroege christenen wier geschriften het nooit tot officieel evangelie hebben geschopt, wisten het wel. Wie na zijn overlijden naar de hemel wilde, moest eerst passeren langs de twaalf boze machten die je zouden proberen tegen te houden. Om voorbij die poortwachters te komen, moest je kunnen antwoorden op een reeks vragen.
Volgens geschriften, die aan de gnostici worden toegeschreven, kende Jezus die vragen én ook de antwoorden. In 'de Openbaring van Jakobus' staat dat hij die kort voor zijn dood aan zijn ‘broer’ Jakobus influisterde – geen biologische broer overigens, maar een ‘broeder’ in de overdrachtelijke zin.
‘Ik ben van de preëxistente Vader’
"Als je in hun handen valt, zal één van hen je zeggen: Wie ben je en waar kom je vandaan? Je moet hem zeggen: Ik ben een Zoon en ik ben van de Vader afkomstig. Hij zal tegen je zeggen: Wat voor Zoon ben je en bij wat voor Vader hoor je? Jij moet hem zeggen: Ik ben van de preëxistente Vader, een zoon in de Preëxistentie."
Bronnen: De Morgen - De Standaard & andere.
Nawoord: Met alle respect voor de apocriefe boeken, maar ikzelf geloof daar geen jota van - doch, jij kunt die woorden uit het hoofd leren, opdat je weet wat je zeggen moet, vooraleer in die hemel binnen te geraken. :-)
Voorbereidende vragen, die je nu al aan jezelf kunt stellen, zijn:
1) Wat blijft er na mijn dood van mezelf over? Welke van mijn honderdtallen 'ikjes' - of, welke van mijn talrijke persoonlijkheden?
2) Of, ben ik in het bezit van een persoonlijke ziel?... Zo ja: hoe 'weet' ik dat?
3) Heeft datgene wat blijft nabestaan hersenen? Een tong, stembanden en stem, waardoor 'het' kan spreken? En, ook oren waarmee 'het' kan horen?...
4) Indien je in een hemel gelooft... Beschrijf die eens voor jezelf. En, bestaan hel en vagevuur dan ook?
Och..., zo kan ik jou, beste lezer, nog tientallen vragen stellen, waarvan je denkt alle antwoorden écht te 'weten'. :-)