Kwaliteit slaap is 100% veel belangrijker dan kwantiteit. Hoe langer je slaapt, hoe minder goed je zult presteren en hoe minder fit en alert je zult zijn, of je moet nog een baby zijn. Baby's hebben nog zeer veel slaap nodig, omdat het lichaam al de energie nodig heeft om de innerlijke organen langzaamaan vorm te geven en op te bouwen. De groeihormonen zijn dan volop aan het werken. Slapen voor een baby is gelijk aan 'besparing van energie'.
1/3de van ons leven brengen we in slaap door. Dit wil zeggen dat, indien je 90 jaar wordt, je er een 30-tal jaren van zult verslapen... 30 jaar! Maar...,
... een tekort aan slaap leidt tot dezelfde problemen als die wanneer je té lang slaapt: je presteert minder, je voelt je minder fit, je hebt een verminderde alertheid, je reageert minder snel, en je wordt hypergevoeliger voor prikkels van buitenaf, die je sterk kunnen irriteren. Bij chronisch slaaptekort ben je stressgevoeliger, depressief, je krijgt een acute temperatuurdaling en heb je een verstoord serotonineprobleem. Een namiddagdutje doen, van laten we zeggen een uurtje of twee, heeft effect, maar een tijdelijk effect: van korte duur, dus.
Opwekkende middelen gebruiken, zoals amfetamine en modafinil, hebben teveel bijwerkingen, zoals verslaving, zelfoverschatting, onrust en hartkloppingen, en om deze redenen zijn ze sterk af te raden. In het allerbeste geval kan je beter een paar tassen koffie drinken, of een drankje waarin cafeïne werd verwerkt, alhoewel de effecten ook maar van korte duur zijn en niet voor iedereen even heilzaam.
Er zijn verschillende redenen waarom de mens slaapt. Slaap herstelt het lichaam, maar vooral de hersenen omdat zij dat lichaam moeten besturen. Tijdens de slaap verwerken we de informatie van elke dag, het geheugen wordt aangevuld en bijgewerkt, waarbij dromen een belangrijke rol spelen. Daarbij zorgen dromen ervoor dat we blijven slapen en niet gestoord wordt door eender welk geruchtje uit onze omgeving. Tijdens de slaap horen we nog voor ongeveer 30%, behalve in de REM-fase (Rapid Eye Movement-fase): op dat moment zijn we iets meer van de buitenwereld afgesloten. Het gerinkel van een treinbareel die open of toegaat, wordt in onze droom verwerkt als een wekker die afloopt, bijvoorbeeld. De droom sust ons nog dieper in slaap. 'sussen' is het juiste woord: de droombeelden zeggen ons dat er geen gevaar dreigt en dat we maar moeten doorslapen. In het kort: de droom is de bewaker van de slaap.
Nog een andere reden waarom een mens slaapt, is: besparing van energie, zoals we reeds hebben geschreven toen we het over baby's hadden. Maar bij hen hadden we het over groeihormonen; bij volwassen kunnen we spreken over 'herstelhormonen'.
Tijdens de slaap zijn we ons minder bewust van de omgeving waarin we op dat moment vertoeven, totaal onbewust zelfs. De ruggengraat, die ons bovenlichaam moet ondersteunen, én al onze spieren ontspannen zich. De ogen zijn gesloten zodat prikkels van buitenaf niet meer via deze weg in ons lichaam kunnen binnendringen. Cellen worden herstelt, organen verder opgebouwd, het hart klopt veel trager, et cetera. Als we wakker blijven, verbranden we deze energie en van zodra onze cellen geen energie meer bezitten, sterven ze af. Afgestorven cellen moeten onmiddellijk door nieuwe vervangen worden, maar zolang de mens zijn energie blijft opgebruiken omdat hij wakker blijft, zal het lichaam onvermijdelijk afsterven.
Bij onderzoek met ratten, die men alsmaar wakker hield, stelde men ook vast dat ze op de duur één voor één stierven. Van zodra we drie dagen en drie nachten niet hebben geslapen, worden we meestal door hallucinaties overvallen. We zien dan dingen die er niet zijn, omdat we de greep op de werkelijkheid verliezen. In sommige gevallen kan de mens in coma geraken. Het verschil tussen coma en diepe slaap is, dat men een slapend iemand kan wekken, zolang de prikkels maar sterk genoeg zijn. Een persoon in coma reageert niet op zulke prikkels. Coma is dan ook een ingebouwde voorzorgsmaatregel opdat het lichaam niet vroegtijdig afsterft. Ik denk dat we coma gerust kunnen vergelijken met de winterslaap die sommige dieren houden.
Tijdens de slaap is ons immuunsysteem volop aan het werk, meer dan overdag. Bekijk maar ons wat er gebeurt van zodra een lichaam afsterft... Het dode lichaam van een dier, bijvoorbeeld. In een minimum van tijd wordt dat lichaam overwoekerd door bacteriën, microben en virussen. Na enkele dagen, of weken, blijft er enkel een skelet over, met nog wat pluimen of pels.
Noteer, en dat is belangrijk, dat die bacteriën, microben en virussen daarvoor, ik bedoel: toen dat dier nog in leven was ... óók reeds aanwezig waren. Bij een dood lichaam is het immuunsysteem, dat normaliter al die microscopische kleine wezentjes vernietigd, logischerwijze uitgeschakeld. We blijven hier niet altijd bij stilstaan, maar als je er over nadenkt, kun je beseffen wat een enorm en wonderbaarlijk werk ons immuunsysteem dagdagelijks verricht. Niet enkel en alleen dagdagelijks, maar ook 'nachtnachtelijks', tijdens ons slaap. Stel je maar eens voor dat ons afweersysteem 's nachts, terwijl we slapen, wordt uitgeschakeld... Enig idee wat er dan van ons lichaam 's morgens, bij het wakker worden, zou overblijven?... Je mag er niet aan denken!
Kortom, een goede en gezonde nachtrust zijn dus wel belangrijk voor het menselijke lichaam.
Veel verkeersgeluid maakt slaap onrustiger
Het Nederlandse bedrijf TNO stuurde heel recentelijk het volgende persberichtje rond...
Mensen slapen onrustiger, worden vaker wakker en vinden zelf ook dat hun slaapkwaliteit afneemt naarmate er tijdens hun slaap meer geluid van weg- of railverkeer is. Mensen bij wie dit gevonden werd, wonen vaak al jaren in het geluid. Blijkbaar worden dergelijke effecten niet weggenomen door gewenning. Deze resultaten komen overeen met eerder onderzoek van TNO naar slaapverstoring door geluid van vliegtuigen in de buurt van Schiphol.
TNO voerde een groot onderzoek uit in twaalf woonwijken bij snelwegen, provinciale wegen en uitvalswegen met veel wegverkeer en bij 's nachts drukke spoorlijnen. Gedurende zes nachten en tussenliggende dagen namen 262 volwassenen (18 tot 80 jaar, waarvan 45 procent mannen en 55 procent vrouwen) aan het onderzoek deel. Het geluid werd tijdens de onderzoeksnachten continu, zowel buiten als in de slaapkamer, gemeten. Een bewegingsmeter om de pols van de proefpersonen hield continu de bewegingen bij. Hieruit werd de motorische onrust tijdens een verkeerspassage en over een gehele slaapperiode bepaald. Met een druk op een knop op de bewegingsmeter kon de deelnemer aangeven wakker te zijn geworden. In een logboek hielden de deelnemers onder andere bij hoe zij vonden dat ze geslapen hadden.
Het onderzoek laat zien dat door het geluid van een verkeerspassage de motorische onrust gemiddeld genomen direct toeneemt. Deze conclusie is gebaseerd op in totaal meer dan 48.000 verkeerspassages. In de 1.572 deelnemersnachten blijkt bij mannen ook de algehele motorische onrust gedurende een slaapperiode toe te nemen met de hoeveelheid geluid binnen van het verkeer. Het aantal maal wakker worden neemt toe met de geluidsbelasting, waarbij bij gelijk verkeersgeluid vrouwen vaker aangeven wakker te zijn geworden dan mannen. Naarmate stille periodes op een locatie schaarser zijn, wat vooral bij snelwegen het geval is, was de algehele motorische onrust tijdens de slaap beduidend hoger.
Goede slaap is van belang voor uiteenlopende aspecten van ons functioneren: van immuunsysteem tot geheugen. Eerder onderzoek heeft laten zien dat wereldwijd de ervaren slaapverstoring groter is naarmate de geluidbelasting van de woning 's nacht hoger is. In het laboratorium hebben onderzoekers duidelijk opgemerkt hoe geluid tijdens de slaap hersenactiviteit, het autonome zenuwstelsel en daarmee de hartslag beïnvloedt. De resultaten van dit onderzoek sluiten goed aan bij de bevindingen uit het laboratorium en de schaarse vergelijkbare onderzoeken naar de invloed van nachtelijk geluid op slaap onder alledaagse omstandigheden. De nieuwe bevindingen duiden er op dat, net als eerder gevonden voor vliegtuiggeluid, geluid van weg- of spoorwegverkeer ons activeert tijdens de slaap, ook als we er al lang in wonen. Omdat slaap cruciaal is voor ons welzijn en functioneren, ligt hier een belangrijk punt voor verdere aandacht. Meer onderzoek in de richting zal er dan ook op volgen.
Nogmaals: in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, blijkt uit dit onderzoek dat mensen lichamelijk niet volledig wennen aan nachtelijk verkeersgeluid. Omgevingsgeluid kan van allerlei bronnen komen: vlieg-, weg- en railverkeer. Omgevingsgebonden activiteiten, waaronder buurtgeluid, zoals evenementen, recreatieve activiteiten, discomuziek - en burengeluid, zoals stemmen, traplopen, radio, tv, kunnen eveneens storend inwerken. Mensen die langs snelwegen, provinciale wegen en uitvalswegen met veel wegverkeer en mensen die langs 's nachts drukke spoorlijnen wonen, slapen minder goed dan mensen in rustiger straten.
Met andere woorden: de plaats waar je woont is belangrijk. Wat voor zin heeft het om gezond te eten, gezond te leven, et cetera, als je in een buurt woont die jouw nachtrust verstoord... En dan nog wel 1/3de van je leven, misschien.
Nota: Vele afbeeldingen en talrijke artikelen uit 2007 werden in december 2017 verwijderd, omdat ze verouderd waren en teveel ruimte in beslag namen...