De Lijst der Heiligen werd aangevuld - want paus Franciscus heeft gehoor gegeven aan duizenden en duizenden stervelingen. Moeder Teresa (1910-1997), die haar leven wijdde aan de minstbedeelden, werd door hem heilig verklaard bij de aanvang van een mis op het Sint-Pietersplein in Rome, die door ongeveer 100.000 gelovigen werd bijgewoond. Ook werd de ceremonie in ruim honderd landen op de televisie uitgezonden. Talrijke internationale delegaties woonden de heiligverklaring bij. De veiligheidsdiensten hadden duizenden manschappen ingezet en boven het Vaticaan was zondagmorgen een vliegverbod van kracht.
"We verklaren de zalige Teresa van Calcutta heilig en schrijven haar bij de heiligen in, door af te kondigen dat ze als dusdanig vereerd wordt door de hele Kerk", verklaarde de paus bij het uitspreken van de rituele "formule van de heiligverklaring".
De winnares van de Nobelprijs voor de Vrede, die als 'Engel van de Armen' of 'Heilige van de Goot' bekend werd, kan dus nu - twintig jaar na haar dood - wereldwijd als heilige in de Katholieke Kerk worden vereerd.
Deze heiligverklaring is één van de snelste in de geschiedenis van de Katholieke kerk. Al in 2003 werd Moeder Teresa zalig verklaard, nadat ze 6 jaar daarvoor was gestorven. Die gebeurde door paus Johannes-Paulus II, en in het bijzijn van, onder andere, koningin Fabiola. Waarom werd ze zalig verklaard?...
Antwoord: omdat in 2002 het Vaticaan de genezing van een kwaadaardige tumor in de buik bij de Indiase Monica Besra als een wonder erkende. Monica getuigde toen dat zij, toen zij naar de mis ging, bij het binnengaan van de kerk een foto van Moeder Teresa zag en dat er lichtstralen uit haar ogen kwamen. Hierna voelde zij zich duizelig worden en werd ze door zusters in bed gelegd. De zusters legden een medaillon van Moeder op haar gezwel. Zes uur later was ze genezen. Hiertoe werden 113 getuigen gehoord en 35.000 pagina's aan documentatie verzameld.
Er bestaat echter controverse over de waarheidsgetrouwheid van deze getuigen en documentatie. Zo zeiden Besra's artsen dat haar cyste en tuberculose door hun conventionele behandeling waren genezen en er dus geen enkel mirakel aan te pas kwam. Tevens was men achteraf niet in staat om één van de anonieme getuigen op te sporen.
De Bengaalse Minister voor Gezondheid, Suyrya Kanta Nishra, zei toen: "Hoe is het mogelijk dat er in de 21ste eeuw nog sprake kan zijn van een mirakel genezing?".
Heilige of schijnheilige?
De in het Macedonische Skopje als etnisch-Albanese geboren Agnes Gonxha Bojaxhiu noemde zichzelf Moeder Teresa verwijzend naar Theresia van Lisieux (1873-1897). De Albanese non, die ook de Indiase nationaliteit had, bekommerde zich in Calcutta (vandaag Kolkata) over de armen en behoeftigen met de 'Missionarissen van Naastenliefde', haar orde. Met haar engagement werd ze wereldberoemd, ook al was ze niet onomstreden.
In de loop der jaren is Teresa dan ook voorwerp geweest van bijtende kritiek, en voor een deel zijn haar erg conservatieve opvattingen daarvan de reden geweest. Haar star-dogmatische opvattingen over abortus, voorbehoedsmiddelen en echtscheiding joegen eerder progressieve gelovigen en feministen de gordijnen in. Haar bereidheid om financiële steun te ontvangen van eender wie, ook al waren het dictators, kwam haar reputatie evenmin ten goede. Tot haar 'sponsors' behoorden, onder andere, de Haïtiaanse dictator Jean-Claude Duvalier, alias Baby Doc, en de frauduleuze Amerikaanse bankier Charles Keating, die met zijn praktijken heel wat cliënten tot de financiële armoede bekeerde.
Teresa was ook vol lof voor de Albanese leider Enver Hoxha, ook al was die een communist; een woord, dat het Vaticaan altijd al zure oprispingen heeft bezorgd. De dubieuze herkomst van de financiën is allicht één van de redenen waarom de boekhouding van de 'Missionarissen van Naastenliefde' zo ondoorzichtig was. Critici stellen wrang vast dat, hoewel Teresa de boodschap van de armoede uitdroeg, zijzelf het geenszins was.
Uit privé-brieven, gepubliceerd na haar dood, bleek dat ook het rotsvaste geloof van Teresa in de figuur van Jezus niet voor 100% zuiver was: de laatste halve eeuw van haar leven zou zij 'wanhopig' geweest zijn over haar verloren band met de Heiland, omdat ze het gevoel had dat Jezus haar had verlaten. Ook stond ze bekend voor het feit dat ze de aanvallen van duivels meermaals moest afweren. Deze aanvallen waren dermate intens dat de aartsbisschop excorsistische gebeden naar haar uitzond.
Ook de Britse journalist Christopher Hitchens schreef met 'The Missionary position' een vlijmscherp kritisch boek, met als ondertitel: 'Mommie Dearest. The pope beatifies Mother teresa, a fanatic, a fundamentalist, a fraud'. Hitchens argumenteerde daarin dat ze meer “een kracht van het kwade dan van het goede” was. Tevens stoorde hij zich aan het feit hoe de Albanese haar geloof opdrong aan “de zieken en de kwetsbaren”. Zij geloofde dat het haar plicht was om stervenden te dopen, ongeacht hun religie. Daarom vroeg ze aan mensen op hun sterfbed of ze "een ticket naar de hemel" wilden. Wie daar positief op antwoordde, werd gedoopt. Dat Moeder Teresa een primitief hospitaal runde in Calcutta, kon bij Hitchens eveneens op weinig begrip rekenen. "Toen ze zelf ziek werd, koos ze voor ziekenhuizen in Californië en weigerde ze telkens in te gaan op audits."
Ze geloofde dat lijden een geschenk was van God. Eén van Teresa's meest controversiële uitspraken luidde: “Ik denk dat de wereld veel geholpen wordt door het lijden van de armen” - een haast middeleeuwse beschrijving van hoe het tranendal op Aarde de weg naar de hellepoort openzet voor de armen. Behalve de cultus van de armoede predikte Teresa dan ook de 'cultus van het lijden en de dood', zoals Jezus Christus het ooit had voorgedaan. De verhalen zijn legio over haar missiewerk dat pijn en lijden inhield, over gebrekkige medische verzorging, over laakbare hygiënische omstandigheden, enzovoorts...
Haar opvangcentrum in Calcutta was, aldus Hitchens (en bevestigd door een oud-medewerker), een aanfluiting van de hygiëne, en haar beschrijving van Calcutta als een soort hel op aarde een manier om zichzelf tot 'heilige van de goot' te verheffen. In 1994 maakten Hitchens en de Brits-Pakistaanse journalist Tariq Ali een documentaire over Teresa onder de veelzeggende titel 'Hell’s Angel'.
Maanden geleden al hekelde Mohan Bhagwat, het hoofd van de Hindoe-nationalistische groep RSS, het heilig verklaren van de Albanese non. "Altruïstisch werken voor de goede zaak is prima," zei hij, "maar Teresa had andere doelen - zieltjes winnen voor het christendom."
In India is men evenmin vergeten dat tijdens één van de zovele noodtoestanden veroorzaakt door overstromingen, Teresa niet met geldelijke steun over de brug kwam, wel met 'medailles van de Heilige maagd en met gebeden'.
En tot slot hebben onderzoekers van de Universiteit van Montreal 300 documenten geanalyseerd, en daarin details gevonden die zij in strijd achten met het positieve imago van Moeder Teresa.
Ondanks alle aantijgingen werd Moeder Teresa dan toch heilig verklaard. Na die heiligverklaring nodigde paus Franciscus 1.500 daklozen en behoeftigen uit voor het middagmaal. Veel van die daklozen wonen in inrichtingen van de 'Missionarissen van Naastenliefde'. Deze mensen kregen bij de heiligverklaring dan ook een ereplaats op het Sint-Pietersplein. De pizza's werden door een ploeg van Napolitaanse pizzabakkers gemaakt en door een 250-tal nonnen en vrijwilligers opgediend. Iedere dakloze kreeg een klein spieke. Tof, hé!
"Geef een man een vis, en hij heeft eten voor één dag.
Leer een man vissen, en hij heeft eten voor heel zijn leven."
- Chinees spreekwoord -