|
|
Het experimentator-effect
|
|
HP Vrijdag
Korte Inhoud
Onze werkelijkheid ... We ruiken, voelen, horen, zien en proeven ‘m. Maar bestaat hij eigenlijk wel? Wat is écht en wat beelden we ons in? Het experimentator-effect voert ons langs de broze wanden van de realiteit die we normaal nooit zien, maar waar we iedere seconde van de dag mee te maken hebben. Natuurwetten, tijd, toeval en voorgevoel; als een chirurg legt de auteur de mechanismen achter onze werkelijkheid bloot.
Wetenschapsfilosofie tot aan het gaatje, leerzaam, onthullend en inspirerend!
Uittreksel
In een snel opgezet veldhospitaal op het strand van de Italiaanse kust was een verpleegster van het Amerikaanse leger ten einde raad. In de lucht krijsten de Duitse granaten en overal om haar heen schreeuwden soldaten met opengereten lichamen van pijn en schrik. De verpleegster werd haast gek van de ellende en spoot de gewonden zo snel mogelijk vol met morfine. Maar die oplossing was maar voor korte duur. In een mum van tijd was ze door haar voorraad heen. Met haar handen tegen haar oren nam ze een besluit dat net zo absurd was als de waanzin om haar heen. Ze zou net doen alsof. Ze zou de gewonde soldaten injecteren met een gewone zoutoplossing. Waarom? Gewoon, om iets te doen. Wat was het alternatief? Toekijken hoe de strijders kermend van de pijn het loodje legden? Ze moest iets doen om niet krankzinnig te worden, al was het maar voor spek en bonen.
Eén voor één troostte ze de gewonde mannen, gaf ze een injectie en stelde ze gerust. Na enige tijd werd het stil op het bloederige strand aan de Italiaanse kust. Vele slachtoffers hadden hun laatste adem uitgeblazen en de de meeste overlevenden hadden zich een weg landinwaarts gevochten. De gewonde soldaten die op het strand achter waren gebleven, wachtten geluidloos op hulp omdat de pijn om de een of andere reden was gedaald naar een aanvaardbaar niveau. Het zoute water dat de verpleegster injecteerde werkte vrijwel net zo goed als de morfine.
Het Latijnse woord 'placebo' betekent: ik wil behagen. De meeste mensen zien een placebo als een middel dat er alleen is om gerust te stellen, zonder écht te helpen. Een beetje lucht. Een nepmiddel om mensen voor de gek te houden. Op die manier is het placebo natuurlijk al eeuwen, misschien wel millennia bekend. Als middel om te behagen. Om niet met lege handen toe te zien hoe geliefden pijn lijden. Of anders om zichzelf te behagen door wagensmeer voor veel daalders als wondermiddel aan de man te brengen.
Alle middeltjes die in het verleden door artsen werden voorgeschreven, zijn in de ogen van de huidige geneesheren allemaal placebo's, omdat ze helemaal geen werkzame stoffen hadden. Maar voor we de middeleeuwse kwakzalverij afdoen als waardeloos, moeten we er wel even bij stilstaan dat ze in veel van de gevallen wel hielp als gevolg van het psychologisch én lichamelijk effect dat optreedt als je gelooft in de goede werking van een medicijn. Je zou je af kunnen vragen - en ik doe dat ook - of de medicijnen die we tegenwoordig slikken wel zo goed werken. Misschien dat wetenschappers over honderd jaar wel van mening zijn dat de medicijnen die we nu slikken ook geen werkzame stoffen bevatten en alleen maar helpen omdat we denken dat ze helpen. Want geloof daar draait het om. Zonder de verwachting doet een placebo helemaal niets.
Het vervolg werd in een nieuwsberichtje verwerkt, waarvan hier de link.
Recensie
door
Tsenne Kikke
In welke mate beïnvloedt de onderzoeker het onderzochte? Indien je ooit de film 'Further down the rabbit hole' hebt gezien, het vervolg op 'What the Bleep do we know!?', dan heb je reeds een idee verkregen van het zogenaamde 'Double-split experiment'. In dit boek wordt het niet enkel en alleen veel duidelijker omschreven, maar dient het ook als één van de meest belangrijke uitgangspunten.
Nu laat ik de auteur aan het woord, gewoonweg omdat hij net dezelfde taal spreekt als ikzelf... Bovendien zei Gurdjieff reeds 100 jaar geleden dat het onderbewustzijn ons bewustzijn zou moeten worden. Toegegeven: geen mens die Gurdjieff begrijpt, maar dit boekje is wél een meest interessante aanloop naar dat be-grijp-en...:
"De inspiratie voor het boek begon in een periode van pech. Een aantal jaren geleden werkte ik met groeiende tegenzin in de horeca. Ik wilde er graag mee stoppen, maar om de een of andere reden lukte het me niet om de beslssing te nemen. Het was een rottijd. Alles zat me tegen. Het vreemde was dat ik ook niet anders verwachtte. Ik zat in een periode dat ik erg negatief dacht en had me van tevoren al op alle tegenslagen ingesteld.
De 'ongelukjes' kwamen dus niet echt als een verrassing. Maar na een poosje begon ik het wel vreemd te vinden. Ben ik zo goed in het voorspellen van de toekomst, of had mijn denken er iets mee te maken welke toekomst er uit de hoge hoed kwam? Had Jung gelijk, toen hij zei dat je onderbewustzijn in staat was om in te grijpen in de buitenwereld, als je bewustzijn te koppig was om te luisteren? Kon het voorwerpen en gebeurtenissen
zomaar in de werkelijkheid laten verschijnen om je iets duidelijk te maken?
Nadat alles maar bleef tegenzitten, raakte ik overspannen en moest met mijn werk stoppen, maar mijn nieuwsgierigheid bleef bestaan. Ik ging op zoek naar 'scheurtjes in de werkelijkheid'. Kleine foutjes waaraan je de invloed van onze gedachten op de werkelijkheid herkent. En nu na een aantal jaren kan ik zeggen dat het aardig is gelukt.
Dingen kunnen zomaar materialiseren in de werkelijkheid, omdat je er aan denkt. Onze omgeving gedraagt zich als ons spiegelbeeld. Materie kan opduiken of veranderen omdat je kijkt, ziektes genezen of ontstaan omdat je dat waarschijnlijk vindt, waanbeelden, vooroordelen en psychoses, zelfs de tijd, leeftijd en het verleden zijn wat je ervan verwacht. De fysieke werkelijkheid is een hele slimme illusie van ons eigen brein.
Wij zijn de wereld als iets heel materieels gaan zien. Wij zijn onszelf als iets heel materieels gaan zien. Een biologisch lapje scharrelvlees, aangestuurd door hormonen en neuronen en geprogrammeerd door genetische patronen.
In het boek probeer ik de wat meer spirituele kant van ons bestaan te laten zien, nou spiritueel is misschien wat overdreven. Ik probeer te laten zien dat onze wereld niet zo materieel en biologisch in elkaar zit als we denken. Hoe je denkt over de werkelijkheid zie je terug in de wereld om je heen. Dat is logisch, als je verliefd bent, lijkt alles mooi en leef je op een roze wolk. Maar het kan ook minder logisch: je lichaam, machines, computers gaan zich anders gedragen als je iets anders verwacht. Daar kunnen we met ons kop niet bij, dus zeggen we meestal: bijgeloof. Het klinkt inderdaad spookachtig, maar als je beseft dat de wereld niets anders is dan de spiegeling van onze gedachten wordt het ineens heel normaal."
Tot besluit: Het gebeurt zelden dat ik een boek voor de tweede maal lees - of, zoals in dit geval - dat ik hoofdstukken drie- tot viermaal doorneem. Dit werk is een aanrader. Hoe absurd het ook klinkt: het is dermate goed, dat ik je aanraad er twee van aan te schaffen...
|