Boekrecensie van Safia, een Iraakse vrouw vecht voor vrijheid en democratie door Johanna Awad-Geissler

De Arabisch sprekende journaliste Johanna Awad-Geissler, op zoek naar informatie over de situatie van vrouwen in Irak onder het bewind van Saddam Hoessein, kwam in 2002 in contact met de Irakese Safia al-Souhail (1965), een van de zeven dochters van sjeik Taleb al-Souhail. Hij behoorde tot de meest invloedrijke sjiitische stamhoofden en oppositievoerders van Saddam Hoessein. Geisslers gesprekken met Safia en haar Koerdische man Bakhtiar vormen de basis van dit boek. Safia groeide vanaf 1969 in ballingschap op in de paleizen van vooraanstaande families in onder meer Libanon en Jordanie. Zij steunde haar vader al jong in zijn strijd, ze was 24 toen ze wapenleveranties organiseerde voor de Irakese oppositie en 28 toen haar vader voor haar ogen op straat werd doodgeschoten door Saddams geheime dienst. Nu reist ze als onafhankelijke 'vliegende ambassadeur' door de wereld om steun te zoeken voor een democratisch Irak. Safia's levensgeschiedenis tegen de achtergrond van de politieke ontwikkelingen in Irak vormt de hoofdmoot van dit boek.

Uittreksel

Blz. 7: Proloog

Als een gigantische vogel uit de oertijd, de extreem lange vleugels loom omlaag hangend, staat het transportvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht op ons te wachten. Ik stap samen met enkele tientallen Irakezen in ballingschap uit de pendelbus en op de startbaan. Ondanks het vroege ochtenduur wordt het beton al warm. De geur van kerosine dringt in mijn neus. De bus achter ons opent zijn deuren, en er komt nog eens eenzelfde aantal Irakezen bij. Ik kijk om me heen. De gebruikelijke high-techelegantie van het internationale vliegveld van Koeweit gaat schuil achter de bedrijvigheid van jeeps, soldaten en militaire vliegtuigen.

Een traditioneel geklede moslimvrouw blijft dicht in mijn buurt. Ik ken haar nauwelijks, ik weet alleen dat ze Zeinab heet en vertegenwoordigster van een islamitische organisatie in de Verenigde Staten is. Een eindje voor ons loopt, zelfbewust en slank, Rend Rahim Francke. Deze bekende schrijfster en intellectueel staat aan het hoofd van de Iraq Foundation. Over een paar seconden zal ze in de wagenwijd openstaande achterkant van het vliegtuig verdwijnen. Wij drieën zullen vandaag als enige vrouwen deelnemen aan het eerste politieke congres in het nieuwe Irak. Er worden vierhonderd deelnemers in Bagdad verwacht. Bij het zien van mijn in ballingschap levende landgenoten die vóór mij de laadklep op lopen, schieten me scènes uit Amerikaanse oorlogsfilms te binnen: hele colonnes soldaten verdwijnen in dit soort vliegtuigen, en als kijker vraag je je af hoeveel van hen straks zullen terugkeren.

Het vliegtuig zal ons naar de gevaarlijkste plek brengen die er op dit moment op aarde is. Na drieënhalf decennium dictatoriale onderdrukking heeft de bevrijding in Bagdad alle stoppen doen doorslaan, en de stad is een hogedrukpan van geweld. Ik ben moeder van een zoontje van anderhalf. Ik heb er goed over nagedacht of ik deze stap wel mag nemen. Uiteindelijk ben ik tot de slotsom gekomen dat ik dit wil.

Mijn hele bewuste leven heb ik er koortsachtig naar verlangd om terug te keren, ik strijd er sinds mijn twaalfde voor en heb in de tussentijd veel verloren. Nu is Saddam Hoessein ten val gebracht. Degenen die dat hebben bewerkstelligd, zijn niet onze meest betrouwbare vrienden. Samen met de mannen van ons land maken ze zich op dit moment op om het leven en de toekomst van alle Irakezen vorm te geven.

Het is een enorm zware taak. Ons versnipperde, gedemoraliseerde land moet naar een rechtvaardig, democratisch bestuur worden geleid. Als een van de weinige vrouwen heb ik de kans daaraan mee te werken. Die kans moet ik grijpen. De vrouwen van Irak hebben onder het oude regime het meest geleden. Ze hebben echtgenoten, zonen, vaders en broers verloren in oorlogen en door staatsterreur. Ze zijn gevlucht, op de vlucht gedood, in kampen gestopt en er gestorven, in gevangenissen gemarteld, onteerd en vermoord. Ze hebben ontberingen doorstaan, honger geleden en geploeterd, voor hun ondervoede, zieke kinderen gezorgd en gebeden, het leed van hun vernederde mannen verzacht en meegedragen. Nu moeten ze ook een rol krijgen in het politieke leven van het land. Daar zal ik me voor inzetten.

Dicht op elkaar gepakt installeren we ons op de provisorische stoelen in het transporttoestel. Heel symbolisch valt er een propvolle vuilniszak uit een rek: hebben de Amerikanen met hun opruimactie in Irak te veel hooi op hun vork genomen?

Een soldaat deelt oordopjes uit en drukt ons op het hart ze te gebruiken. In een vrachtvliegtuig van de luchtmacht werkt de luchtdrukregeling minder goed dan in een passagiersvliegtuig. Ik maak mijn gordel vast en zeg zachtjes voor me uit: `Wism illah!' (In Gods naam!) Moslims zeggen dit bij elke belangrijke of riskante handeling.

Voor mij is dit de belangrijkste reis die ik ooit heb gemaakt: op weg naar een nieuw leven en terug naar mijn oude land. Na meer dan dertig jaar ballingschap zal ik eindelijk de plaats leren kennen waar al mijn hoop altijd op gericht is geweest: Bagdad.

Ik ben niet bang voor de afloop van deze reis, maar maak me wel zorgen om Irak: hoe ziet de toekomst van mijn land eruit?

Recensie

door Tsenne Kikke

'Safia' vertelt het verhaal van een sterke Iraakse vrouw, Safia Taleb al Souhail, dochter van de door Saddam Hoesseins vermoorde sjeik Taleb al Souhail - en, net als haar betreurde vader een moedige voorvechter voor democratie, gelijkheid en autonomie in Irak.

Ze groeit als kind op in haar vaders paleis in de Eufraat-Delta, maar als de situatie in Irak met de opkomst van het Ba'ath-regime, waar haar vader tegen opkomt, te riskant wordt, vertrekt het gezin in ballingschap naar Libanon en later Jordanië. Vader Taleb blijft als hoofd van de Beni Taminstam oppositie voeren tegen Saddam Hoessein en Safia geraakt meer en meer geïnteresseerd in journalistiek en politiek. Ze wordt haar vaders rechterhand en neemt, als haar vader in 1998 vermoordt wordt door de geheime dienst van Hoesseins regime, zijn politieke rol over. Zo wordt ze één van de enige vrouwelijke oppositieleiders in ballingschap.

In dit boek klaagt Safia Saddam Hoesseins schending van de mensenrechten aan en roept op tot gerechtigheid (op het ogenblik dat dit boek verscheen was Saddam al afgezet maar nog niet gevangengenomen) vanuit de Verenigde Naties. Ze schrijft ook dat als de VS en Groot-Brittannië hun tweede Golfoorlog hadden gebaseerd op deze schending van de mensenrechten in plaats van op vermeende massavernietigingswapens, zij een veel bredere steun vanuit de publieke opinie en de VN zouden gekregen hebben, maar dat zij misschien niet zo geïnteresseerd waren in deze steun, aangezien dan meer partijen de taart nadien onder elkaar zouden moeten verdelen. Ze hoopt ook dat de VS en zijn bondgenoten zich na het installeren van een functionerende regering terugtrekken uit de regio, een hoop die ondertussen steeds meer vervaagt.

Schrijfster Johanna Awad-Geissler weet het leven van Safia Taleb al Souhail op een zeer boeiende wijze neer te pennen, en parallel met Safia's leven de geschiedenis van Irak weer te geven. Een uitermate interessant boek over één van die sterke vrouwen die met angst voor hun eigen leven opkomen voor de rechten van hun land, volk en gemeenschap.

- Robin Aerts -

Reeds eerder verschenen onder de titel 'De muze van Bagdad'.

Safia, een Iraakse vrouw vecht voor vrijheid en democratie

Johanna Awad-Geissler

Korte Inhoud

Uittreksel

Recensie