Originele titel: L'homme révolté
Albert Camus
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
|
|
Gewicht:
|
390 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
320
|
|
ISBN:
|
90-6801-856-6
|
|
ISBN-13:
|
978-90-6801-856-1
|
|
Categorie:
|
Mens & Maatschappij
|
|
Richtprijs:
|
€ 24,95
|
Korte Inhoud
De beroemde Franse schrijver en filosoof Albert Camus (1913-1960) beschouwde 'De mens in opstand' als zijn belangrijkste boek. Het is een diepgaand essay over de ontsporingen van het revolutionaire denken, vanaf de Franse Revolutie tot en met de concentratiekampen van Auschwitz en Kolyma. Tegenover het onvermijdelijke geweld van de revolutie plaatst Camus de redelijkheid van de persoonlijke revolte. "De opstandige vernedert niemand". In Frankrijk zorgde het boek in 1951 voor scherpe debatten en leidde het tot de definitieve breuk met Jean-Paul Sartre.
De oude vertaling van 'De mens in opstand' dateert van 1952. Deze bevatte vele hiaten en persoonlijke toevoegingen van de vertaler. De nu gepresenteerde vertaling is de eerste integrale in het Nederlands taalgebied. Het nawoord bij deze filosofische klassieker is van Daan Roovers, hoofdredacteur van Filosofie Magazine.
Albert Camus (1913-1960) ontving in 1957 de Nobelprijs voor literatuur. Zijn werk kent nog altijd vele bewonderaars, ook onder collega-schrijvers. Imre Kertész schreef over hem: "Gedurende de hele periode van mijn bewustwording, van mijn geestelijke omwenteling, heeft hij me als een vriend begeleid."
Uittreksel
Blz. 19: Wat is een mens in opstand? Een mens die neen zegt. Maar ook al weigert hij, hij geeft niet op: het is ook een mens die ja zegt, vanaf zijn eerste impuls. Een slaaf die zijn hele leven orders heeft gekregen, vindt een nieuw bevel plotseling onaanvaardbaar. Wat is de inhoud van die 'nee'?
Het betekent bijvoorbeeld: 'het heeft te lang geduurd', 'tot hier en niet verder', 'u gaat te ver' en ook 'er is een grens die u niet mag overschrijden'. Kortom, zijn nee geeft aan dat er een grens is. We vinden hetzelfde idee van een grens terug in het gevoel van de opstandige dat de ander 'overdrijft', dat hij zijn recht uitbreidt tot voorbij een grens vanaf waar een ander recht hem tegenhoudt en beperkt. Zo baseert de opstandige impuls zich tegelijkertijd op de categorische afwijzing van een ontoelaatbaar geachte indringing en op de vage zekerheid van zijn goed recht, of beter gezegd de indruk, bij de opstandige, dat 'hij het recht heeft om...' Er vindt geen opstand plaats zonder het gevoel dat je zelf, op enigerlei wijze en ergens, gelijk hebt. Om die reden zegt de opstandige slaaf tegelijkertijd ja en nee. Hij bevestigt de grens en tegelijkertijd alles wat hij aan deze zijde van de grens vermoedt en wil beschermen. Hij wijst er koppig op dat hij iets in zich heeft dat 'de moeite waard is om...', dat vraagt dat er rekening mee wordt gehouden. In zekere zin stelt hij tegenover het bevel dat hem onderdrukt een soort recht om niet méér te worden onderdrukt dan hij kan toelaten.
Tegelijk met de weerzin ten aanzien van de indringer schuilt er in elke opstand een volledige, ogenblikkelijke instemming van de mens met een bepaald deel van zichzelf. Hij laat dus impliciet een waardeoordeel meespelen, en hecht daar zoveel belang aan dat hij er temidden van gevaren in volhardt. Tot dusver zweeg hij tenminste, overgeleverd aan de wanhoop waarin een bestaan wordt geaccepteerd, ook al wordt het onrechtvaardig gevonden. Zwijgen betekent de ander in de waan laten dat je niets vindt en verlangt, en in bepaalde gevallen betekent het dat je inderdaad niets verlangt. In wanhoop vind en verlang je net als in het absurde alles in het algemeen en niets in het bijzonder. Zwijgzaamheid is daar een goede uitdrukking van. Maar zodra de mens spreekt, zelfs als hij nee zegt, verlangt en oordeelt hij. Een opstandige neemt letterlijk een andere houding aan. Hij ging gebogen onder de zweep van de meester. Nu heft hij het hoofd en staat hij op. Hij stelt wat hij wil tegenover wat hij niet wil. Niet elke waarde leidt tot een opstand, maar elke opstandige impuls beroept zich stilzwijgend op een waarde. Maar gaat het wel om een waarde?
Recensie
door
Tsenne Kikke
Wie Camus alleen kent van 'De Vreemdeling' zal verrast zijn: 'De Mens in Opstand', een aanklacht tegen de catastrofale gevolgen van élke revolutie, is veel minder zwaarmoedig, maar tegelijk ook moeilijker en abstracter. De niet-nihilistische mens, betoogt Camus, revolteert wanneer hij geconfronteerd wordt met onrecht, en wil desnoods zijn leven geven om dat onrecht te bekampen. Op zulke momenten voelt hij zich het meest verbonden met zijn medemens. Maar wanneer de opstand een doel op zich wordt, ontaardt die in de revolutie: een onbegrensde jacht op macht, die eindigt in het massagraf. Camus pleit daarom voor matigheid, menselijkheid en eerlijkheid: niet bepaald swingende concepten - en misschien juist daarom blijft 'De Mens in Opstand' een sterk, moedig en hoopgevend boek, ook in het Westen van na de Muur.
'De Mens in Opstand' betekende tevens de breuk met kompaan en über-existentialist Jean-Paul Sartre: in een tijd waarin het stalinisme veroordelen gelijkstond met het Amerikaanse imperialisme verdedigen, werd Camus' scherpe kritiek op de Sovjet-Unie op hoon en venijn onthaald. Sartre beschuldigde de latere Nobelprijswinnaar van 'filosofische incompetentie', Camus sloeg terug met een sneer over 'critici die ooit alleen hun stoel in de richting van de geschiedenis hebben verplaatst'. Het zou nooit meer goed komen.
|