Pelgrimage - Een spirituele reis

Recensie

door Tsenne Kikke

---

Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel is vooral de wetenschapper Bradley aan het woord. Hij omschrijft pelgrimeren heel ruim als het verlaten van het dagelijks leven voor een reis op zoek naar geestelijk welzijn. Dat kan op heel verschillende wijzen.

Hij beschrijft eerst de historische ontwikkeling van het pelgrimeren. Als goed protestant besteedt hij veel aandacht aan de Bijbelse wortels en de vroegchristelijke geschiedenis. Als kenner van de Keltische spiritualiteit schetst hij het belang van pelgrimeren in de Keltische traditie. Hij laat zien hoe pelgrimeren een booming business was tijdens de Middeleeuwen. Jeruzalem, Rome en Santiago de Compostela waren de drie grote pelgrimsoorden, maar ook dichterbij ontstonden bloeiende pelgrimspraktijken. De Canterbury Tales van Chaucer zijn daarvan een welsprekend bewijs. De reformatie vormde een breuk. Luther en Calvijn hadden het niet zo begrepen op deze uiting van devotie. In de protestantse landen werd de bedevaartpraktijk dan ook onderdrukt. Niet alleen in Groot-Brittannië, maar ook in Nederland. Nederlandse katholieken weken uit naar bedevaartsoorden net over de grens van de Republiek: Kevelaer in Duitsland en Scherpenheuvel in Vlaanderen.

In de negentiende eeuw ontstond er een eerste revival. En ook nu is pelgrimeren in. De drie klassieke bedevaartsoorden zijn nog steeds trekpleisters, maar ook nieuwere Maria-oorden als Lourdes, Fatima en Medjugorge. Het is ook niet alleen een rooms-katholiek verschijnsel. Naar Santiago gaan minstens zoveel protestanten en randkerkelijken op weg als verstokte katholieken. De Lutherse kerk van Noorwegen heeft eind vorige eeuw een pelgrimsweg naar Trondheim uitgezet en enige predikanten vrijgesteld om in de zomer groepen pelgrims te begeleiden. Gemeentereizen in het voetspoor van Paulus, Mozes en Christus mogen op een grote belangstelling rekenen. En Bradley ziet in vredesdemonstraties ook een nieuwe verschijningsvorm van de pelgrimage. In het slothoofdstuk van dit deel doet hij parochies en gemeenten zeven suggesties aan de hand om dichtbij huis mensen een pelgrimservaring te laten beleven. Als eerste noemt hij de kruisweg, voor een rooms-katholiek zoals ik zo'n vanzelfsprekende vorm dat je hem bijna over het hoofd zou zien. De wortels van de kruisweg liggen in de oudchristelijke bedevaarten naar het heilig land waar pelgrims in Jeruzalem de plekken van Jezus' lijden en dood bezochten. Toen zij thuiskwamen plaatsten zij schilderijen of afbeeldingen om die ervaring opnieuw te beleven. Andere suggesties zijn: een minipelgrimage door het kerkgebouw langs zeven staties; labyrinten; spirituele wandelingen, gebedstochten, openluchtvieringen en virtuele pelgrimages. Wat dit laatste betreft, tijdens een Community Week op Iona heeft de staf een keer een virtuele pelgrimage georganiseerd voor degenen die slecht ter been waren. Met een PowerPoint voorstelling van de verschillende plekken, die de pelgrimage aandoet en met de bezinnende teksten die daar gelezen worden, hadden de deelnemers toch een heel bevredigende ervaring.

In het tweede deel beschrijft Bradley dertien bekende en minder bekende bedevaartsplekken die hij zelf ook als pelgrim heeft bezocht. Klassieke oorden als Rome en Santiago, Britse bestemmingen als St Andrews, Iona en St Davids, katholieke Maria-oorden als Czestochowa (Polen), Medjugorge (Kroatië) en Lourdes, protestantse bestemmingen als Nidaros (Trondheim) en Taizé en de nieuwe St Cuthbert's Way van Edinburgh naar Lindisfarne. Telkens geeft hij informatie over de historische plek, maar ook persoonlijke ervaringen. In het hoofdstuk over Iona geeft hij ook enige resultaten van een onderzoekje naar de motieven van de bezoekers, die hij studenten heeft laten houden onder vrijwilligers, gasten van de beide centra en dagjesmensen.

Ik heb het boek met veel plezier gelezen. Het geeft een goed inzicht in de aantrekkingskracht van pelgrimeren en de vele verschijningsvormen.

- Jan Maasen -