Originele titel: Träume eines Geisterseher
Immanuel Kant
|
Type:
|
Hardcover
|
|
Uitgever:
|
Ten Have
|
|
Gewicht:
|
340 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
153
|
|
ISBN:
|
90-391-0892-7
|
|
ISBN-13:
|
978-90-391-0892-5
|
|
Categorie:
|
Filosofie
|
|
Richtprijs:
|
€ 19,95
|
Korte Inhoud
De metafysica moet de grenzen van de menselijke ervaring bepalen. Dat is de inzet van Kantes inzet in zijn hoofdwerk 'Kritiek van de zuivere rede', maar ook al van dit boekje 'Dromen', een 'voorkritisch' geschrift.
In dit zogeheten 'voorkritische' geschrift uit 1766 buigt Kant zich over Swedenborg, een Zweedse natuurwetenschapper die beweerde paranormale gaven te bezitten. In dit satirische geschrift noemt Kant Swedenborg een dromer, iemand die heilig gelooft in dingen die er niet zijn. Maar schrijft Kant tegelijkertijd: het bestaan van geesten bijvoorbeeld kunnen we niet bewijzen, maar ook niet weerleggen. Er schuilt tussen een sterke ambivalentie in Kan's geschriften. Tevens is Kant gefascineerd door Swedenborg en zijn werken. 'Dromen' is een verslag van die studie, het verslag van een deceptie. Een werk over aantrekken en afstoten.
Ook in onze tijd zijn er veel mensen die groot belang hechten aan paranormale ervaringen. Hun overtuigingen worden door intellectuelen vaak als 'achterlijk' afgedaan. Kant's houding in deze is veel genuanceerder. Ondanks zijn scepsis neemt hij de Zweedse paragnost serieus. In diens dweperige geloof in de wereld van geesten ontwaart Kant een uiting van universele hoop. Hoop, die de mensheid op koers houdt bij haar streven naar zedelijkheid en cultivering.
Door Swedenborg's denkbeelden serieus te onder de loep te nemen, is 'Dromen' een oefening in échte Verlichting. Dat, in tegenstelling tot het zelfvoldaan wetenschapspositivisme dat tegenwoordig vaak voor Verlichting doorgaat.
Uittreksel
Blz. 105: Tegen het eind van het jaar 1761 werd de heer Swedenborg bij een vorstin ontboden, wier grote verstand en inzicht het bijkans onmogelijk moesten maken in dit soort zaken bedrogen te worden. Aanleiding daartoe gaf een algemeen verbreid gerucht over de voorgewende visioenen van de man. Na enige vragen die eerder tot doel hadden om wat plezier te beleven aan zijn inbeeldingen, dan om werkelijk berichten uit de andere wereld te vernemen, nam de vorstin afscheid van hem. Ze had hem tevoren een geheime opdracht gegeven die betrekking had op zijn communicatie met de geesten. Na een paar dagen verscheen de heer Swedenborg met een antwoord, dat van dien aard was, dat het de vorstin, zoals ze zelf bekende, enorm verblufte. Ze moest namelijk erkennen dat het waar was, terwijl het hem door geen enkel levend mens medegedeeld had kunnen worden. Dit verhaal is afkomstig uit een bericht dat toen door een aan het hof aanwezig gezant werd gestuurd aan een andere buitenlandse gezant. Het stemt ook precies overeen met hetgeen een gedetailleerde navraag daarover aan het licht heeft kunnen brengen.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Uit zijn geschriften blijkt duidelijk het ambivalente karakter van een aantrekken-afstoten, haat-liefdeverhouding. Enerzijds maakt Kant een studie van Swedenborg's leven: uit interesse? Of met de bedoeling hem totaal de grond in te boren? Natuurlijk kennen we Kant's uitgangspunt niet. Anderzijds tracht hij zaken, die hij eerst voor mogelijke waarheden had aanvaard, te verwerpen als traumerei, inbeelding. Diep in zichzelf beschouwde Kant zich als een tweelingziel van Swedenborg, hoe vreemd dit ook mag klinken. Ook is het duidelijk, vooral als mijn achter de woorden leest, dat Kant in wezen sterk jaloers is op de paranormale gaven die Swedenborg bezat. Kant kan ze mentaal analyseren en overdenken, maar hij mist de ervaringswereld, Swedenborg's werkelijkheid. En daardoor heeft hij zoveel moeite om Swedenborg's paranormale gaven totaal te aanvaarden, gewoonweg omdat hijzelf niet in staat is die spirituele wereld binnen te dringen.
|