Originele titel: Aus der schönen neuen Welt
Günther Wallraff
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Ambo | Anthos
|
|
Gewicht:
|
455 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
319
|
|
ISBN:
|
90-263-2262-3
|
|
ISBN-13:
|
978-90-263-2262-4
|
|
Categorie:
|
Mens & Maatschappij
|
|
Richtprijs:
|
€ 12,5
|
Korte Inhoud
In 1985 schokte Günter Wallraff West-Europa met zijn bestseller Ik (Ali), waarin hij als undercoverreporter verslag deed van het leven als gastarbeider. Weinigen hebben meer misstanden aan het licht gebracht dan hij, voor veel jonge journalisten is hij een voorbeeld. Nu gaat hij, voor het eerst in bijna 25 jaar, opnieuw undercover.
In 'Heerlijke nieuwe wereld' legt hij de donkere kanten van onze maatschappij bloot. Als 'Michael G.' onderzocht hij de gang van zaken in callcenters. Als laagbetaalde medewerker werkte hij in een fabriek die broodjes bakt voor supermarktketen Lidl, waar hij en zijn collega's tot de rand van de uitputting werden gebracht en regelmatig brandwonden opliepen. In de winter van 2008/2009 leefde Wallraff als dakloze, waarbij hij bij temperaturen van min twintig de nacht op straat doorbracht. En met onderbrekingen nam hij de afgelopen jaren de rol aan van Somalische vluchteling.
Met zijn reportages wil Wallraff aandacht vragen voor de schrijnende omstandigheden waarin sommige van onze medemensen leven. Terwijl wij ons op de borst kloppen over onze heerlijke nieuwe wereld, leven steeds meer mensen aan de onderkant.
Uittreksel
Blz. 7: Zwart op wit - Als buitenlander tussen Duitsers
Het zijn vorstelijke tuinen waar we langs zullen varen. De gespierde kapitein van de gondel ontvangt ons met een Saksische omhaal aan woorden: 'Ik heet u heel hartelijk welkom aan boord van deze gondelvaart. We zullen om het belangrijkste deel van het hofpark Wörlitz varen, en wel om de kasteeltuin.'
Ik ben als deelnemer aan de tocht ruim op tijd gearriveerd en heb als een van de eersten plaatsgenomen in de kleine, platte boot, die langs alle boorden van banken is voorzien. Ik zit achteraan, maar hoewel het langzamerhand behoorlijk druk wordt op de boot blijven de plaatsen naast mij leeg. Eén van de toeristen, een op het eerste gezicht niet onsympathieke vent - type leraar wis- en natuurkunde aan een gymnasium - schuift over de bank langs een van de lange zijden langzaam mijn kant op, kijkt me aan en geeft een bestelling op: 'Voor mij graag twee pilsjes.' Als ik niet reageer, herhaalt hij: 'Twee pilsjes, graag.'
Hoe komt hij daarbij? Ik heb geen schort voor, geen bierflesjes in de hand, geen glazen, geen theedoek. Ik sta niet eens maar zit, net als hij.
`Geen bediening, niks bediening?' Hij blijft aanhouden.
`Nee, nee,' antwoord ik, 'niks bediening,' en dan laat hij me pas met rust.
Dat ik hem al glimlachend afgewimpeld heb, maakt mij er in zijn ogen niet sympathieker op. In elk geval houdt de grijze, slanke heer afstand, hoewel het op de boot steeds drukker wordt. De schipper vraagt aan de gasten of ze alsjeblieft willen opschuiven. De man reageert daarop met: 'Het is maar de vraag of we dat willen. Ik wil van mijn boottochtje kunnen genieten.' Maar de kapitein negeert zijn opmerking en herhaalt het verzoek. Dus komt de terughoudende man onder de meewarige blikken van de andere gasten op de boot uiteindelijk naast me zitten: 'Schuif eens op.'
Het moet wel aan mijn uiterlijk liggen. Ik ben namelijk zwart. Op mijn hoofd heb ik een pruik van zwarte krullen. Wat me tijdens mijn optredens als de Turk 'Ali' al zeer verbaasde, is dat de meeste mensen niet goed kijken en een vermomming snel voor echt aannemen, ook al spreekt de vermomde een eigenaardig gebroken Duits, zoals ik deed toen ik me voor 'Ali' uitgaf en nu ook als 'zwarte'.
Een jaar lang reis ik steeds opnieuw als 'zwarte' door de Duitse deelstaten, zowel in het oosten als westen. Ik wil meedoen aan buurtfeesten, een woning vinden, een boottochtje maken, met mijn 'zwarte gezin' een plek zien te vinden op de camping, discotheken en cafés bezoeken, me onder voetbalsupporters begeven en een bezoek brengen aan diverse instanties.
Wat maakt een 'zwarte' in Duitsland allemaal mee? Dat wil ik ontdekken.
Is het beeld van de Duitsers als een volk dat in de kern een onverbeterlijke haat tegenover buitenlanders koestert slechts een cliché? Zal mijn zwarte ego kennismaken met het tolerante Duitsland waarover een paar jaar geleden ter gelegenheid van het wereldkampioenschap voetbal zo de loftrompet werd gestoken? Of zal ik daarentegen ontdekken dat door toedoen van de sensatiepers het hele land het schrikbeeld koestert van zwarten als dealers, asielzoekers die de boel belazeren en criminelen? Ik wil overal de sfeer proeven en ben daarbij nieuwsgierig en bezorgd tegelijk.
Ik neem deze rol niet in een opwelling op me. Al jaren geleden heb ik het even gedaan, maar toen ben ik er vrij snel weer mee opgehouden omdat ik meende deze rol niet tot een goed einde te kunnen brengen. Niet zozeer omdat het aanmatigend zou zijn geweest tegenover zwarte immigranten of zwarte Duitsers. Elke rol die ik aanneem heeft iets aanmatigende. Deze vorm van undercoverjournalistiek zou ik niet kunnen bedrijven zonder in de huid van een buitenlander te kruipen, zonder het eigen ik achter me te laten en een ander te worden. Nee, mijn twijfel werd ingegeven door de angst te snel ontmaskerd te worden.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Gunther Wallraff maakte in 1985 furore met zijn boek 'Ik (Ali)'* waarin hij verslag deed van zijn (vermomd) leven als gastarbeider. Daarna heeft Wallraff nog andere opzienbarende undercoveroperaties gedaan. In deze bundel doet hij verslag van verschillende rollen die hij in het moderne Duitsland speelde, maar nooit als zichzelf.
De bundeling heet 'Heerlijke nieuwe wereld', een verwijzing naar de weinig aantrekkelijke wereld die Aldous Huxley in zijn toekomstroman 'Brave new world' (1932) beschreef.
Wallraff beschrijft als Afrikaan, als dakloze, als werknemer van Starbucks en als supermarktmedewerker de leefomstandigheden van de moderne arbeider. Wallraff is niet op zoek naar de extreme mistoestand, nee; eerder legt hij het schokkende bloot van de 'normale' levensomstandigheden van de nieuwe onderklasse. De feiten spreken voor zichzelf: er is een kloof ontstaan tussen hen die de bescherming genieten van een vaste baan en daartegenover de rechteloze, vaak allochtone flexwerker. Met enkele foto's en afbeeldingen in zwart-wit en enkele eindnoten.
- Hans Renders -
|