Groene levenskunst

Wilhelm Schmid

	Type:	Hardcover
	Uitgever:	Ambo | Anthos
	Gewicht:	19,95 gram
	Aantal Pagina's:	143
	ISBN:	90-263-2253-4
	ISBN-13:	978-90-263-2253-2
	Categorie:	Natuur & tuinieren
	Richtprijs:	€ 210

Korte Inhoud

In ‘Groene levenskunst’ gaat Wilhelm Schmid in op de vraag wat ieder van ons in zijn eigen dagelijkse leven kan doen voor het milieu. Hij houdt ons een ecologische levensstijl voor die de grote samenhangen op onze planeet in ogenschouw neemt, zonder de details uit het oog te verliezen. Hij laat zien hoe we kunnen handelen en daarbij verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen ecosysteem: als bewoners van een huis, van een stad, van een regio en als burgers van een globale samenleving. In 'Tien aspecten van een ecologische levensstijl' schetst Schmid de deugden van terughoudendheid, gelatenheid, bezonnenheid, ascese en reflectie. Hij pleit ervoor te streven naar gebruik in plaats van verbruik, en zingt de lof van het streven naar duurzaamheid - op het niveau van ons eigen kleine bestaan en dat van de grote maatschappelijke vragen over de omgang met onze natuurlijke leefomgeving.174

Uittreksel

Blz. 7: Voorwoord

De 21ste eeuw is de eeuw van de ecologie, en dat is het gevolg van de nog steeds groeiende ecologische problemen. Naarmate die duidelijker aan het licht treden, worden de mensen zich ook meer en meer bewust van de relatie van die problematiek met hun eigen leven, en neemt de bereidheid toe om hun levenswijze te veranderen. Met ecologische levenskunst bedoelen we een bewuste manier van leven, die zich ingebed weet in veelomvattende samenhangen en daarmee rekening houdt, ook wanneer niet iedereen dat doet. Levenskunst is een poging om juist te leven in een verkeerde wereld; de poging dus om door zelf na te denken je eigen leven de richting te geven die de juiste lijkt; ook wanneer de samenleving om je heen de verkeerde weg mocht volgen. Dat het daarom gaat, beweerde de filosoof Theodor Adorno al in een tijdperk dat nog geen notie had van een ecologisch probleem. Adorno herriep zijn bekende adagium dat er geen juist leven in een verkeerde wereld mogelijk is — uitgesproken in zijn boek Minima Moralia (1951) — in een lezing over ethiek op 28 februari 1957: je moet steeds zo proberen te leven 'als je denkt te moeten leven in een bevrijde wereld, alsof je door je eigen vorm van existeren, met alle onvermijdelijke conflicten en tegenstrijdigheden die dat met zich meebrengt, tracht de levensvorm te realiseren die de enig juiste lijkt'.

Als we deze rol aan het individu toekennen, betekent dat niet dat we de rol van instellingen en structuren veronachtzamen. De invloed daarvan op het leven van het individu is voldoende bekend, maar de mogelijkheid dat het individu invloed op de instanties kan krijgen, is minder gemeengoed. Instellingen en structuren zijn van nature inerte lichamen, voor welke verandering van binnenuit geen prioriteit heeft. De impulsen daartoe moeten dus eerder van buiten komen, bijvoorbeeld van buitenstaanders met hun initiatieven en betrokkenheid. Dat heeft de ecologische beweging van meet af aan laten zien: het waren enkelingen die al vroeg oog kregen voor de milieuproblematiek; het waren enkelingen die de eerste oplossingen probeerden te formuleren, ongevoelig voor de hoon en de spot die hun destijds ten deel vielen. Hoe meer individuen de verandering van hun eigen levensstijl doorzetten, des te meer ze daarin worden gevolgd door de maatschappij waartoe ze zelf als burgers behoren, en datzelfde geldt voor de economie waarvan ze zelf de producten consumeren. Het inzicht dat zo'n verandering geen probleemloze verwezenlijking van idealen kan zijn, is het resultaat van een leerproces dat ze daarbij zelf doormaken. En zo vindt er uiteindelijk een ecologische revolutie plaats, die niemand ooit heeft uitgeroepen en die toch gebeurt. Hoe dieper de stilte waarin die zich voltrekt, des te effectiever ze is. Deze revolutie laat diepe sporen in de tijd na: de moderniteit, die heel lang in haar plannen geen plaats had voor de ecologie, zal niet dezelfde blijven.

Aan dat proces wil dit boek een bijdrage leveren. Het is een bewerking van het laatste hoofdstuk van Philosophie der Lebenskunst, dat in 1998 verscheen. Toen al tekende zich duidelijk de toekomstige ontwikkeling af van de ecologische problematiek. Was het niet mogelijk om eerder in te grijpen? Het aantal geëngageerde enkelingen was daarvoor op dat moment echter nog niet groot genoeg. Dat veranderde met de publicatie van het rapport van de klimaatconferentie van de VN in 2007, en sindsdien groeit niet alleen de aandacht voor ecologische samenhangen, maar ook de belangstelling voor concrete mogelijkheden om je eigen leven en dat van de hele samenleving op een duurzame manier vorm te geven. In dit boek wordt geschetst hoe de ecologische problematiek überhaupt ontstond en hoe de kennis daarover zich merkwaardigerwijs parallel ontwikkelde aan de mogelijkheden die de ruimtevaart bood om onze planeet van een afstand te bekijken. Het is zaak om de redenen te bespreken die een individuele of een maatschappelijke handelwijze kunnen motiveren, want een dwingende norm daarvoor is er niet. Voor wie tot een persoonlijk engagement besluit, kunnen deze overwegingen over een ecologische levensstijl hulp bieden, die de aandacht voor de grote samenhangen in verband brengt met die voor de kleine details in het leven van alledag. Praktische wenken moeten laten zien wat elk individu kan doen voor de ecosystemen van het eigen lichaam, van zijn woning, zijn stad en zijn streek, die in wisselwerking verkeren met het overkoepelende ecosysteem, en hoe dat individu voor de gehele samenleving en de wereldgemeenschap waarvan hij als burger deel uitmaakt op ecologische wijze zorg kan dragen. Een essay aan het einde van dit boek probeert het denken te stimuleren over de vraag hoe het leven zich verder kan ontwikkelen wanneer de grootste uitdaging voor de huidige mensheid na de ziste eeuw verleden tijd geworden zal zijn.