Boekrecensie van Met Zen de planeet redden door Thich Nhat Hanh

Het spirituele testament van de belangrijkste boeddhistische leraar van onze tijd.

‘We zullen allemaal een boeddha moeten worden, wil onze planeet een kans hebben.’

Voor iedereen die zich machteloos voelt bij de grote problemen van deze tijd, biedt dit boek een oplossing. We kunnen namelijk onze geest veranderen – en dat maakt het verschil. Mindfulness verandert hoe we naar de wereld kijken en erover denken, hoe we handelen, hoe we omgaan met onze naasten, en hoe we reageren in een crisis.

Vol met voorbeelden van engagement, inspirerende boeddhistische verhalen en toegankelijke, dagelijkse meditaties. Een spirituele gids die de weg opent naar verandering.

Uittreksel

ECHTE LIEFDE: WAT IS DAT?

Liefde is brandstof

Met de geest van liefde, brandt het vuur in ons hart en beschikken we over de vitaliteit en kracht die we nodig hebben om te doen wat we willen doen. De geest van liefde is de energie van een bodhisattva die vastbesloten is om een instrument te worden van vrede, mededogen en welzijn in de wereld. De geest van liefde kan voeden en helen. De geest van liefde kan ons helpen om het milieu en de planeet te beschermen. De geest van liefde gaat hand in hand met ontwaken, verlichting. Begrip is het fundament van liefde. Het is een ander woord voor liefde, want als we eenmaal begrijpen, beginnen we vanzelf ook lief te hebben. Er is een diepe verbinding tussen het hart en de geest.

In Plum Village kennen we een heel eenvoudige omschrijving van liefde. We zeggen dat liefhebben betekent 'er zijn'. Om te beginnen er zijn voor jezelf en voor de wonderen van het leven en de aarde overal om je heen. Als je eenmaal echt aanwezig bent, kun je die aanwezigheid aanbieden aan degenen van wie je houdt. Hoe kun je lief¬hebben als je er niet bent? Echt helemaal aanwezig zijn, is zen. Mediteren is helemaal aanwezig zijn, diep kijken en de mensen en wonderen om je heen zien. Als je de aanwezigheid van de ander erkent, zullen zij gelukkig zijn en wijzelf ook. Soms, als ik loopmeditatie beoefen bij volle maan, kijk ik omhoog en glimlach ik naar de maan: 'Dank je maan, omdat je er bent. Dank jullie sterren, omdat jullie er zijn.' Ik erken hun aanwezigheid.

Als we diep kijken met non-dualistische ogen, kunnen we een heel hechte verbinding leggen tussen ons hart en het hart van de aarde. Als we kunnen zien dat onze mooie aarde niet uit inerte materie bestaat maar een levend wezen is, wordt er direct iets geboren in ons: een soort verbondenheid, een soort liefde. We bewonderen en houden van de aarde en willen ermee verbonden zijn. Dat is wat liefde betekent: één zijn met. Als je van iemand houdt, wil je zeggen: 'Ik heb je nodig, ik zoek mijn toevlucht bij jou.' Het is een soort gebed, maar geen bijgeloof. Je houdt van de aarde en de aarde houdt van jou. Je vertrouwt je liefde toe aan de aarde en je weet dat zij je nooit zal verraden. Je doet alles voor het welzijn van de aarde en de aarde doet alles voor jouw welzijn. Deze verbondenheid begint met mindfulness. Je beseft dat je een kind van de aarde bent en dat je de aarde in je draagt. Moeder Aarde bevindt zich niet buiten je, maar in je. Moeder Aarde is niet je leefomgeving, je bent onderdeel van Moeder Aarde. Met dit inzicht van interzijn, van geen-onderscheid-maken, kun je daadwerkelijk communiceren met de aarde.

Maar sommigen van ons zijn moe van de aarde en vinden het moeilijk om van de aarde te houden. Misschien ben je kwaad op de aarde, geef je haar er de schuld van en verwijt je haar dat je geboren bent in een leven vol lijden. Mogelijk zou je willen dat je nooit herboren was of dat je ergens anders geboren was. Maar als je diep kijkt, kunnen al het lijden en alle wrokgevoelens overwonnen worden en kun je de ware natuur van de aarde en jezelf zien.

In de buik van de aarde

De aarde is in ons en wij zijn al in de aarde. We hoeven niet te wachten tot we sterven en terugkeren naar de aarde. We moeten leren hoe we toevlucht kunnen nemen tot Moeder Aarde, dit is de beste manier om te helen en onszelf te voeden. Dit wordt mogelijk als we weten hoe we de aarde kunnen laten zijn, in en om ons heen en ons heel eenvoudig bewust zijn dat we de aarde zijn. Daar hoeven we niet veel voor te doen. Eigenlijk hoeven we helemaal niets te doen. Je kunt het vergelijken met toen we in de buik van onze moeder zaten. Toen hoefden we niet te ademen of te eten, omdat onze moeder voor ons ademde en at. We hoefden ons geen zorgen te maken.

Je kunt nu hetzelfde doen als je gaat zitten. Laat Moeder Aarde voor jou gaan zitten. Als je ademt, laat Moeder Aarde dan voor je ademen. Als je loopt, laat Moeder Aarde dan voor je lopen. Span je niet in. Laat haar het doen. Zij weet wat ze moet doen. Probeer om zelf helemaal niets te doen. Maak van het zitten geen gevecht. Probeer niet in en uit te ademen. Probeer zelfs niet vredig te zijn. Laat de aarde alles voor je doen. Laat de lucht je longen in- en uitstromen. Je hoeft je niet in te spannen om in of uit te ademen. Laat de natuur, de aarde, voor je in- en uitademen. Er is ademen, maar er is geen 'jij' die in- en uitademt. We hebben geen 'jij' of `ik' nodig om in of uit te kunnen ademen. Het in- en uitademen gaat vanzelf. Probeer maar eens!

Mag van jezelf gaan zitten. Mag van jezelf zijn wie je bent. Doe helemaal niets. Laat het zitten gebeuren. Doe niet je best om te gaan zitten. Dan word je vanzelf ontspannen. En weet je, als ontspanning optreedt, kan ook heling plaatsvinden. Zonder ontspanning geen heling. Ontspannen betekent niets doen, niets proberen. Dus terwijl let' inademt - 'jij' bent dus niet degene die inademt - geniet jij van het ademen en zeg je in stilte tegen jezelf `heling vindt plaats', en als 'het' uitademt, zeg je opnieuw `heling vindt plaats: Laat je lichaam helen, zich vernieuwen en voeden. In zen noemen we dit 'de beoefening van niet-beoefenen'.

Als je de beoefening van niet-beoefenen kent, hoef je niet langer te worstelen of vechten. Je laat het lichaam gewoonweg helen en je laat je geest helen. Je probeert zelf helemaal niets. Je ontspant en laat alle spanningen in je lichaam en alle zorgen en angst in je geest los. Laat je dragen door de aarde, of je nu zit, loopt, ligt of staat. Laat je omarmen door de aarde en de zon zodat je kunt helen. Ga zo zitten dat je niet je best hoeft te doen om te zitten. Je geniet alleen maar ten volle van het zitten. Je hoeft niets en je hoeft nergens naartoe. Als je een halfuur zo zit, word je een halfuur lang geheeld, zit je een heel uur op deze manier, dan word je een uur lang geheeld en zit je een hele dag, dan word je een dag lang geheeld. Dit is allemaal mogelijk. Zorg ervoor dat het prettig is, helend en voedend. Probeer niets, span je niet in. Zoek gewoon toevlucht tot Moeder Aarde, zij weet wat ze moet doen en ze zal het ook voor je doen.

Honger naar liefde

Wij verlangen allemaal naar vrede, begrip en liefde. Misschien heb je lang gezocht naar iemand die je liefde kan geven, maar zo iemand nog niet kunnen vinden. Hoe graag we de samenleving of de planeet ook willen helpen, zolang onze basisbehoefte aan liefde niet vervuld is, kunnen we helemaal niets.

In een relatie, iedere relatie, of het nu vader en zoon, moeder en dochter, of met een partner is, we willen allemaal graag dat de ander ons deze drie dingen geeft: innerlijke vrede, begrip en liefde. Kan de ander ons dit niet geven en voorziet de relatie dus niet in onze behoeften, dan lijden we. En wat dan? Een goede vraag die we onszelf kunnen stellen is: hoe kan ik de energie van vrede, begrip en liefde genereren? Hoe kan ik die creëren?

Misschien lijdt degene van wie we houden. Hij of zij heeft zijn eigen problemen en ook zijn dromen en verlangens, maar als we die niet kennen, kunnen we hun het tweede van de drie dingen niet geven, namelijk begrip. Hoe kan ik de ander steunen en voeden met de juiste vorm van liefde? Om te beginnen moeten we onze eigen problemen en ons eigen lijden begrijpen, anders kunnen we onmogelijk van anderen houden.

Je wilt van jezelf houden, maar neem je ook de tijd om van jezelf te houden, om voor je lichaam en gevoelens te zorgen? Als je hier geen tijd voor hebt, hoe kun je dan een ander helpen? Hoe kun je dan liefhebben? Alles wat je in het dagelijks leven doet kan een daad van liefde zijn. Als je een uur achter de computer hebt gewerkt, neem je dan even de tijd voor een pauze zodat je kunt terugkeren naar je lichaam en van je adem kunt genieten? Dit kan een krachtige daad van verzoening zijn, een daad van liefde. De beoefening van mindful lopen of een totale ontspanningsoefening om alle spanningen uit je lichaam te laten wegvloeien, kan een daad van liefde zijn. Het is mogelijk om je op een geweldloze, vriendelijke manier met jezelf te verzoenen. Je kunt in stilte zeggen: 'Dierbaar lichaam, ik ben er voor je'. Je verzoent je met je lichaam, je verzoent je met jezelf. De vraag is: neem ik de tijd om voor mezelf te zorgen, om te helen, zodat ik kan liefhebben, dienstbaar kan zijn en kan helpen om de samenleving te helen?

Als we onze manier van handelen en onze gewoonte-energieën maar moeilijk kunnen accepteren, zullen we ook niet snel van onszelf houden. Misschien voelen we haat of woede voor onszelf. Als dit zo is, kunnen we tijdens onze meditatie de tijd nemen om diep naar ons handelen te kijken, zodat we de zaden waaruit dit handelen voortkomt kunnen herkennen. Dit zaad kan afkomstig zijn van onze voorouders. Het kan zijn dat de energie van je vader, grootvader of overgrootvader die handeling samen met jou heeft verricht. Of misschien was het je moeder, grootmoeder of overgrootmoeder. Het is belangrijk om te beseffen dat je bestaat uit niet-jij elementen. Mogelijk zijn er zaden van handelen die tijdens dit leven zijn geplant en andere zaden die veel langer geleden al zijn geplant. Onderzoek daarom alle handelingen die je hebt verricht, of ze nu goed, slecht of neutraal waren, en kijk naar ze in het licht van geen-zelf.

Soms zet een gewoonte-energie ons ertoe aan om iets te doen of zeggen. Dat willen we helemaal niet, maar we kunnen er niets aan doen. Het kan zelfs zijn dat we het op het moment zelf helemaal niet doorhadden wat we deden. Het is alsof de gewoonte, het zaad, sterker is dan wij. Als je mindfulness beoefent, kan het element van gewaarzijn hieraan worden toegevoegd. Dan wordt het interessant. Als je benieuwd genoeg bent, zul je diep en geconcentreerd kunnen kijken en de wortels van je handelen zien. Als je eenmaal beseft dat de handeling niet behulpzaam is, voor jezelf niet en voor de wereld niet, besluit je om ermee te stoppen. Als je zo oefent, oefen je behalve voor jezelf, ook voor al je voorouders en toekomstige generaties. Dan oefen je voor de hele wereld.

Recensie

door Tsenne Kikke

In dit meesterlijke werk deelt een van de meest gerespecteerde spirituele leiders in de wereld van vandaag zijn wijsheid over hoe we de verandering kunnen zijn die we in de wereld willen zien.

In deze onrustige tijden verlangen we allemaal naar een betere wereld. Maar velen van ons voelen zich machteloos en weten niet zeker wat we kunnen doen. Thich Nhat Hanh is glashelder: er is één ding dat we wel kunnen veranderen - en dat kan het verschil maken: onze manier van denken. Hoe we de dingen zien en erover denken bepaalt alle keuzes die we maken, de dagelijkse handelingen die we verrichten (of vermijden), hoe we ons verhouden tot degenen van wie we houden (of die we tegenwerken), en hoe we reageren in een crisis of wanneer de dingen niet gaan zoals we willen.

Meditatie traint ons om de werkelijkheid te zien zoals die is. Maar velen van ons hebben een vertekend beeld, veroorzaakt door negatieve verhalen over de wereld en onszelf die zijn ingesleten. Om onze geest te gebruiken voor verandering, moeten we helder zien. Thich Nhat Hanh laat ons zien hoe we onze manier van denken kunnen veranderen, hoe we los kunnen komen van de begrippen die ons de weg versperren, hoe we de waarheid kunnen vinden en de werkelijkheid kunnen aanraken zoals die is. Door deze oude verhalen af te breken, krijgen we het inzicht en de energie die we nodig hebben om de juiste soort actie te ondernemen om de planeet en onszelf te redden.

Vol met krachtige voorbeelden van geëngageerde actie die hij zelf heeft ondernomen, inspirerende boeddhistische parabels, en toegankelijke dagelijkse meditaties, biedt deze krachtige spirituele gids jou een weg voorwaarts, jou openstellend voor de mogelijkheden van verandering en hoe we kunnen bijdragen aan het collectieve ontwaken en de milieu-revolutie die onze gebroken wereld zo hard nodig heeft.

Met Zen de planeet redden

Thich Nhat Hanh

Korte Inhoud

Uittreksel

Recensie

Koop dit boek bij