Kees Waaijman
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Ten Have
|
|
Gewicht:
|
1490 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
954
|
|
ISBN:
|
90-259-6069-3
|
|
ISBN-13:
|
978-90-259-6069-8
|
|
Categorie:
|
Spiritualiteit
|
|
Richtprijs:
|
€ 40,5
|
Korte Inhoud
Een uniek handboek, onmisbaar voor wie spiritualiteit wetenschappelijk wil bestuderen, en verdiepend voor iedereen die hiervoor open staat.
Kees Waaijman besteedt veel aandacht aan de weg die gewone mensen gaan, in de kring van hun gezin, werk en ontspanning. Spiritualiteit is voor hem niet voorbehouden aan een elite. In elke godsdienst, en zelfs bij mensen die zich atheïst noemen, is er sprake van spirituele groei.
Het handboek voert de lezer systematisch binnen in het veld van de spiritualiteit. Het gaat over gewone mensen, maar ook over de grote tradities en de kracht van tegenbewegingen (de vormen). Dit overzicht vormt de grondslag voor vragen als: wat is spiritualiteit eigenlijk? Hoe kun je het onderwerp wetenschappelijk benaderen? Tot slot geeft het boek methoden voor de studie van spiritualiteit: hoe beschrijf je de vormen, hoe kunnen spirituele teksten het beste worden gelezen, wat zijn de thema's en hoe pak je die aan?
De auteur staat in de christelijke traditie - hij is karmeliet - maar in dit boek wordt spiritualiteit niet als specifiek christelijk opgevat.
Kees Waaijman is in wetenschappelijk Nederland dé kenner van spiritualiteit. Hij is directeur van het Titus Brandsma Instituut en hoogleraar Spiritualiteit aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij spreekt regelmatig op congressen en bijeenkomsten.
Uittreksel
Blz. 1: Inleiding
Spiritualiteit raakt de kern van het menselijk bestaan: de verhouding tot het Absolute. Deze verhouding wordt in de spirituele tradities verschillend verwoord: voortkomst uit het Ene, schepping door de Algoede God, aanneming in Genade, bekleding met Liefde, weg van Verlichting, uiteindelijke Bevrijding. Bijbels georiënteerde tradities drukken haar aldus uit: de mens is geschapen naar Gods beeld, om uit te groeien tot gelijkenis met Hem.
In het dagelijks leven is spiritualiteit doorgaans sluimerend aanwezig als een stille kracht op de achtergrond, een bezieling, een oriëntatie. Soms dringt ze echter ons bewustzijn binnen als een onontkoombare Presentie, die om vormgeving en doordenking vraagt.
Het is alsof de laatste decennia veel mensen iets dergelijks hebben ervaren: spirituele centra rezen als paddestoelen uit de grond, er groeide een levendige boekhandel rond spiritualiteit en mystiek, veel mensen zijn buiten de religieuze kaders om geboeid geraakt door spirituele thematieken, in de media komt spiritualiteit veelvuldig ter sprake. Spirituele tegenbewegingen roeren zich: milieuspiritualiteit, bevrijdingsspiritualiteit, vredesspiritualiteit, feministische spiritualiteit. Binnen de kerken zien we vergelijkbare ontwikkelingen. De Wereldraad van Kerken integreert vanaf 1948 de aandacht voor spiritualiteit binnen haar werkzaamheden. De vernieuwing na Vaticanum II in de Katholieke Kerk wordt in hoge mate gedragen door een groeiende belangstelling voor spiritualiteit.' Niet alleen binnen de kerken, ook tussen de kerken en in de interreligieuze dialoog neemt spiritualiteit een belangrijke plaats in.
Wie de ontwikkelingen binnen de hedendaagse cultuur nauwlettend volgt, zal zijn ogen niet kunnen sluiten voor de breedte en de kracht van het verschijnsel 'spiritualiteit' in bijna ieder deel van de wereld. In de westerse wereld zijn meerdere theorieën ontwikkeld om dit fenomeen te verklaren. Sommigen zien het als de natuurlijke en zelfs noodzakelijke culminatie van de psychoanalytische beweging, die door Freud in gang is gezet. Anderen schrijven het toe aan de uiteindelijke desillusie van het vooruitgangsgeloof van de Verlichting, veroorzaakt door de oorlogen van de twintigste eeuw. Weer anderen denken, dat het een antwoord is op de zinloosheid van het bestaan in een massacultuur. En sommigen geloven, dat het de naam is voor de heilzame bries die door de geopende ramen van Vaticanum II binnenwaaide. Maar wat ook de oorzaak mag zijn van dit verschijnsel, men kan de invloed ervan op de hedendaagse imaginatie niet ontkennen.
Parallel aan de geleefde spiritualiteit zien we een opleving van de spiritualiteitsstudie. Er zijn programma's ontwikkeld voor studenten die zich in de wetenschap van de spiritualiteit willen specialiseren. Het klassieke naslagwerk Dictionnaire de spiritualité heeft gezelschap gekregen van Dictionnaire de la vie spirituelle en World Spirituality. Naast Sources chrétiennes verschenen de Classics of Western Spirituality en Sources of American Spirituality, stuk voor stuk hoogstaande wetenschappelijke series. De Bibliographia internationalis spiritualitatis maakt jaarlijks melding van honderden studies. Terecht kan men stellen:
De academische discipline, die de geleefde ervaring van de spiritualiteit bestudeert, heeft zich de afgelopen dertig jaar snel ontwikkeld. (...) Ik noteer hier twee indicaties voor haar kracht en haar richting. De eerste is de verbreiding binnen de academische setting van cursussen en programma's in de spiritualiteit. Degenen die deze programma's met succes hebben doorlopen, worden in toenemende mate gevraagd onderwijs te geven in hun specialisme, een teken dat de interesse in het veld op niet-academisch niveau ook groeiende is. De tweede indicatie voor het feit dat de discipline zich sterk ontwikkelt, is de buitengewone toename van publicaties, in het bijzonder van onderzoeksgereedschap binnen het veld van spiritualiteit.
De onderhavige studie hoort thuis bij de categorie onderzoeksgereedschap. Zij is een inleiding in de spiritualiteitsstudie, die ingaat op de volgende vragen. (1) Hoe doet de geleefde spiritualiteit zich in haar veelvormigheid voor? (2) Hoe kan het fenomeen spiritualiteit worden gedefinieerd? (3) Welke methodologie moet worden ontwikkeld om dit aldus gedocumenteerde en geconceptualiseerde werkelijkheidsgebied te kunnen onderzoeken? Met deze drie vragen is het grondplan van onze inleiding gegeven.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Kees Waaijman, tot voor kort directeur van het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen opgericht door de Geschoeide Karmelieten, heeft toonaangevende arbeid verricht op het gebied van de bestudering van de spiritualiteit. Een leven lang onderzoek is uitgemond in dit standaardwerk, dat internationaal grote waardering heeft ondervonden en intussen in eigen land al toe is aan zijn vijfde druk.
Spiritualiteit leek lange tijd een luxe voor enkelingen. Nu het volksgeloof heeft afgedaan en kerken leeglopen, is er groeiende aandacht voor deze realiteit die ieder mens ten diepste raakt.
Waaijman benadert deze werkelijkheid in haar veelvormigheid. Hoewel hij uiteindelijk uit is op de ontwikkeling van een methodologie, vooral van belang voor de professionele onderzoeker, is zijn beschrijving van de verschillende vormen van spiritualiteit, gegroepeerd in drie hoofdvormen, lekenspiritualiteit, scholen, en tegenbewegingen. Het is een stevig wetenschappelijk handboek dat aardig wat voorkennis veronderstelt.
|