Originele titel: Embracing mind : The common ground of science and spirituality
Alan Wallace en Brian Hodel
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Ten Have
|
|
Gewicht:
|
470 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
281
|
|
ISBN:
|
90-259-5937-7
|
|
ISBN-13:
|
978-90-259-5937-1
|
|
Categorie:
|
Spiritualiteit
|
|
Richtprijs:
|
€ 25,5
|
Korte Inhoud
Wat is ons bewustzijn? De westerse wetenschap heeft nog steeds geen antwoord, ook al is het bewustzijn haar belangrijkste onderzoeksinstrument. Tegelijk onderzoeken verschillende spirituele tradities deze vraag al eeuwen, via verfijnde meditatietechnieken.
Alan Wallace constateert dat 'het bewustzijn' of 'de geest' een onderschoven kindje is in de geschiedenis van de westerse wetenschap. Ook reduceert de wetenschap het bewustzijn vaak tot zijn materiële basis, de hersenen. Wallace wil daarom onze wetenschap verrijken met de inzichten die verfijnde meditatietechnieken uit het boeddhisme, hindoeïsme, taoïsme, christendom en islam hebben opgeleverd. Volgens hem kan nauwkeurig onderzoek van het bewustzijn wetenschap en spiritualiteit met elkaar verbinden.
Een boek dat voorbijgaat aan dogmatische debatten tussen atheïsten en gelovigen.
Alan Wallace was gedurende veertien jaar boeddhistisch monnik. Jarenlang was hij de tolk van de Dalai Lama. Daarna studeerde hij natuurkunde, wetenschapsfilosofie en godsdienstwetenschappen. Hij is oprichter van het Santa Barbara Institute for Consciousness Studies.
Brian Hodel is journalist en redigeerde eerder 'Contemplative Science: Where Buddhism and Neuroscience Converge' van Wallace.
Uittreksel
Blz. 17; Inleiding
Hoe weten we dingen? Hoe beslissen we dat iets waar is? Sinds de wetenschap vierhonderd jaar geleden op het toneel is verschenen, heeft ze geprobeerd deze vraag te beantwoorden door zich te richten op de materiële aspecten van het universum. Veel wetenschappers geloven nu dat alleen materiële verschijnselen reëel zijn en dat we weten dat dit waar is dankzij objectief wetenschappelijk onderzoek. We krijgen te horen 1) dat het universum uitsluitend van materiële aard is, 2) dat dit een bewezen feit is, en 3) dat we dankzij de wetenschap alles te weten komen over wat in de werkelijkheid van belang is - punt.
In feite is wat ik zojuist heb beschreven een mythe. Men is daar nooit op wetenschappelijke wijze op uitgekomen. Ze was veeleer het resultaat van een proces dat strijdige bewijzen simpelweg uitfilterde. Op sommige gebieden van de wetenschap, vooral in de natuurkunde, werd deze exclusief materialistische opvatting van de werkelijkheid een eeuw geleden in twijfel getrokken. Maar toch vinden veel wetenschappers de consequenties van het beschouwen van niet-materiële verschijnselen als werkelijk verontrustend. De wetenschap heeft zich per slot van rekening onderscheiden van religie door niet-materiële verklaringen voor verschijnselen, zoals wonderen en demonen, af te wijzen. Ook al worden wetenschappelijke theorieën die gebaseerd zijn op niet-materiële hypothesen toegepast in de technologie waarvan we dagelijks gebruikmaken, toch worden de gevolgen daarvan voor ons inzicht in de werkelijkheid over het algemeen veronachtzaamd. Zo zijn foto-elektrische cellen en computerchips ontwikkeld op basis van wetenschappelijke theorieën die niet overeenstemmen met een louter materiële opvatting van de werkelijkheid. We gebruiken en aanvaarden ze, maar we onderzoeken hun wetenschappelijke basis en de implicaties daarvan vaak niet.
Deel 1 van dit boek, 'Wat is er mis met dit plaatje?', is een gedetailleerde deconstructie van deze materialistische mythe. De natuurwetenschap is ontstaan in de grotendeels christelijke wereld van Europa tijdens de Renaissance; daarom is het niet verrassend dat ze onvermijdelijk nauw in verband stond met de fundamentele principes van de christelijke theologie, ook al deed ze veel christelijke overtuigingen teniet. Naarmate de wetenschap in de loop van de tijd aan kracht en geloofwaardigheid won, kreeg ze zelf steeds meer religieuze en dogmatische trekjes. Omdat ze was belast met zulke diep verankerde overtuigingen, maar verplicht was zich aan haar experimentele methode te houden - die soms bewijzen opleverde die haar materialistische visie tegenspraken - ontwikkelde de wetenschap een gespleten persoonlijkheid. Sinds het begin van de twintigste eeuw, toen de nieuwe natuurkunde een streep door de rekening haalde, heeft deze schizofrenie de wetenschap belemmerd in haar zoektocht naar een gedegen inzicht in de aard en de oorsprong van het universum.
De oorzaak van dit probleem is van meet af aan de wetenschappelijke houding ten aanzien van de geest geweest. Aangezien mentale verschijnselen, zoals bewustzijn, gedachten, beelden en emoties, niet van fysieke aard zijn, moest de geest ofwel worden veronachtzaamd, ofwel worden gezien als een eigenschap van materie. Omdat niet-materiële verschijnselen onaanvaardbaar waren, konden ze niet wetenschappelijk worden bestudeerd. De geest kon evenmin 'bestaan', tenzij hij werd gereduceerd tot iets wat louter fysiek was, de 'grijze stof' van de hersenen. Dat was de voor de hand liggende oplossing. Desondanks drong het aan het begin van de twintigste eeuw tot natuurkundigen door dat bepaalde eigenschappen van de materie zelf afhangen van de rol van de waarnemer - geest en materie zijn niet onafhankelijk van elkaar. Bovendien leiden de tegenwoordige pogingen van de neurowetenschap de geest als louter fysiek te bestempelen tot talloze problemen. Zou het kunnen dat zowel geest als materie reëel zijn, deel uitmaken van de natuur, en hecht met elkaar verbonden zijn?
In deel 2, 'Wat aan het beeld ontbrak: bewustzijn', ontdekken we dat contemplatieve spirituele tradities dit probleem sinds lang hebben bestudeerd en een paar verfrissende hypothesen naar voren hebben gebracht. Doordat ze de geldigheid van niet-materiële verschijnselen accepteren - in het bijzonder die van de geest - suggereren ze dat we tot een volledige en harmonieuze visie op de werkelijkheid zouden kunnen komen. De wetenschap heeft diepgaand onderzoek gedaan naar de materiële aard van verschijnselen. Contemplatieven hebben de geest bestudeerd die de verschijnselen waarneemt en die het onderzoek uitvoert. Conclusies die uit beide tradities zijn getrokken wijzen op een tussengebied, een universum van onderlinge afhankelijkheid van geest en materie. Dat suggereert dat wetenschap en spiritualiteit zouden kunnen samenwerken en elkaar aanvullen om tot een meeromvattende visie te komen.
Maar hebben wetenschappers met hun strenge methodologie genoeg met contemplatieven gemeen om met succes te kunnen samenwerken? We zullen zien dat een aantal spirituele tradities, vooral uit Azië, bij het onderzoeken van de geest in feite rigoureuze maatstaven voor objectiviteit hanteren. Ook al is dit in het Westen niet alom bekend, meditatie heeft zich gedurende duizenden jaren ontwikkeld tot een precisie-instrument voor waarneming. De doelstellingen van deze contemplatieve wetenschap mogen dan spiritueel zijn - bevrijding van psychologisch lijden, Verlichting, innerlijke vrede enzovoort - maar de middelen om die doelen te bereiken vergen een helder inzicht in alle verschijnselen. Hier wordt een menselijk wezen niet gezien als een vreemdeling in een universum dat hem niet eigen is, maar als een volwaardige deelnemer, die intiem met alles verbonden is. Zijn of haar verwerving van innerlijke vrijheid vergt daarom een diep inzicht in het geheel. Dit beeld wordt verder uitgewerkt in deel 3 met een beschrijving van een van die studies van het bewustzijn, namelijk van het Indiase en Tibetaanse boeddhisme. Hier treffen we een visie aan die misschien zelfs licht kan werpen op de meest opwindende huidige theorieën uit de natuurkunde over de oorsprong van het universum. Waar het goed ontwikkelde wetenschappelijke voorstellingsvermogen dergelijke mogelijkheden slechts kan beschrijven, zeggen mensen met zeer veel ervaring in meditatiebeoefening dat ze de creatieve krachten uit de ultieme werkelijkheid, toegankelijk voor uiterst verfijnde bewustzijnstoestanden, rechtstreeks ervaren.
Er bestaat één enkele grondslag die zowel wetenschap als spiritualiteit gemeen hebben en altijd gemeen hebben gehad. Deze gemeenschappelijke grondslag - datgene wat ons menselijk maakt - is de geest. Het is de menselijke geest waaraan zich talloze verschijnselen voordoen, en het is de menselijke geest die de natuur heeft onderzocht, wetenschappelijk ontdekkingen heeft aanschouwd en theorieën heeft geformuleerd om ze te verklaren. Maar zoals spiritualiteit vaak te ver gaat en de geest of de ziel in een mysterie hult dat ons inzicht versluiert, zo is de wetenschap eveneens te ver gegaan door te geest te ontmantelen tot louter het kader van de hersenen. Dit boek is geschreven om te helpen ons inzicht in de geest in balans te brengen door aan te tonen dat hij werkelijk wonderbaarlijk is, en dat de buitengewone kwaliteiten ervan kunnen worden begrepen zonder onze intelligentie op te offeren.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Alan Wallace was veertien jaar een boeddhistische monnik en tolk van de Dalai Lama en is nu bewustzijnswetenschapper. Dit is een van zijn meest recente boeken, waarin Wallace fikse kritiek uit op de huidige natuurwetenschappen, die hij als materialistisch bestempelt, vooringenomen en dogmatisch. En dat, terwijl de kwantummechanica en relativiteitstheorie zelf het failliet van het materialisme hebben aangetoond. Wallace benadrukt dat een boeddhistische contemplatieve benadering van de geest verrijkend kan werken en een nieuw licht werpt op huidige wetenschappelijke problemen; een boeddhistisch-methodische benadering (die uitgebreid wordt besproken) is empirischer dan de huidige wetenschappen die vooral door filosofische veronderstellingen worden beperkt. Er zijn parallellen te trekken tussen Wallace' kritiek op wetenschap en die vanuit de beweging van Intelligent Design.
Een interessant en actueel boek, maar wetenschappelijk-afstandelijk en soms abstract geschreven. Het veronderstelt kennis van moderne wetenschappelijke ontwikkelingen. Met index en verklarende woordenlijst.
|