Originele titel: Ecological Intelligence
Daniel Goleman
Korte Inhoud
Het milieu stelt ons voor de grootste uitdaging van onze tijd en hoewel iedereen ervan overtuigd is dat we ons gedrag moeten veranderen, is Daniel Goleman de eerste die de oplossing zoekt op het gebied van de psychologie. In 'Groene intelligentie' beschrijft hij niet alleen hoe we ons gedrag moeten veranderen, maar ook wat ervoor nodig is om een mentaliteitsverandering tot stand te brengen.
We weten te weinig over de consequentie van ons koop- en consumeergedrag, en het is ook de verantwoordelijkheid van bedrijven om ons daarop te wijzen en erop in te spelen. In het verlengde van sociale intelligentie ligt groene of ecologische intelligentie, want het is te laat om te kopen zonder erbij na te denken.
Uittreksel
Blz. 165 e.v.: Als onze eigen gezondheid en die van onze beminden op het spel staan, dan is onze aandacht echter snel gewekt. Neem een doos popcorn met botersmaak voor in de magnetron. Op het etiket staat dat het geen transvetten bevat en 'nul milligram cholesterol'. Maar de ingrediëntenlijst vermeldt niet dat die heerlijke botersmaak en de verrukkelijke geur te danken zijn aan diacetyl, een smaakstof waarvan longspecialisten al lang weten dat het (in specifieke vormen) bronchitis obliterans kan veroorzaken, een ziekte waarbij de kleine luchtwegen in de longen opzwellen, littekens vormen en uiteindelijk oplossen. Slachtoffers van deze conditie zijn in staat diep in te ademen, maar hebben grote problemen met hun uitademing. De ziekte staat beter bekend als `popcornlongen' en heeft in een aantal gevallen tot de dood van arbeiders in fabrieken geleid waar popcorn, snoep, taart of zelfs hondenvoer wordt gemaakt, producten waaraan diacetyl als smaakstof wordt toegevoegd.
Wayne Watson uit Centennial, Colorado, fungeerde als de kanarie in de kolenmijn. Toen Wayne popcornlongen bleek te hebben, stelden zijn artsen een aantal federale instanties op de hoogte van het feit dat het gevaar aan de fabrieksmuren was ontsnapt en nu ook de consumenten thuis bedreigde. De publieke opschudding die daarop volgde, leidde er binnen de kortste keren toe dat de vier grootste fabrikanten van magnetronpopcorn in de VS aankondigden geen diacetyl meer in hun producten te gebruiken.
In de natuur komt diacetyl in lage doses voor in boter, kaas en een aantal vruchten. In die vorm is het niet schadelijk. De popcornfabrikanten deden niets illegaals door diacetyl toe te voegen: de FDA staat het gebruik gewoon toe. Bovendien had Wayne Watson zichzelf aan een ongewoon groot risico blootgesteld. Tien jaar lang verslond deze Mr. Popcorn, zoals hij zichzelf noemde, dagelijks twee tot drie zakken van het spul. Hij vond het vooral heerlijk zijn longen helemaal te vullen met de wolk van botergeur die vrijkomt wanneer je een verse zak openscheurt.
Zijn voedselfetisj stond garant voor een medische ramp. Wanneer diacetyl wordt opgewarmd, vormt het een damp en in die vorm is het schadelijk voor de longen. Als je er langere periodes geconcentreerde doses van inademt, zoals Watson, krijg je popcornlongen. Volgens metingen van zijn arts was de dosis diacetyl in Watsons huis vlak na het klaarmaken van de popcorn even hoog als in een popcornfabriek.
Moeten we popcorn met diacectyl nu verder maar boycotten? Misschien wel. Misschien ook niet. Een rapport over de kwestie formuleerde het als volgt: 'Er zijn geen waarschuwingen van de federale overheid uitgegaan en evenmin bestaat er enig medisch advies voor de consument.'86 En dat is de moeilijkheid. De maatstaven die de FDA, de voedingsmiddelenindustrie en zelfs artsen hanteren bij het vaststellen van consumentenrisico komen niet altijd overeen met de aanbevelingen van wetenschappers die de gezondheidseffecten bestuderen van de vele chemicaliën die we binnenkrijgen.
En wat bedoelen we eigenlijk met 'giftig'? Die vraag raakt de kern van een decennialange strijd rond industriële chemicaliën tussen gezondheidsdeskundigen en de chemische industrie. Het draait allemaal om een vraag die op vele manieren beantwoord kan worden: welke stoffen zijn giftig voor wie en onder welke omstandigheden?
De 'Flavour and Extract Manufacturers Association' schat dat meer dan duizend smaakstoffen schadelijk zijn voor de luchtwegen van arbeiders. Niemand weet hoeveel andere potentieel schadelijke chemicaliën zich in de objecten die we dagelijks gebruiken en in het voedsel dat we eten schuilhouden. Geïnformeerde schattingen stellen het aantal door mensen vervaardigde chemische stoffen op zeker 104.000. Van 10.000 daarvan wordt op jaarbasis meer dan 90 000 kilo verbruikt. Slechts een fractie van deze alledaagse stoffen is ooit getest op giftigheid voor volwassenen, en al helemaal niet op giftigheid voor foetussen en baby's.
Er bestaan vele verdenkingen ten aanzien van de potentiële risico's van de chemicaliën in wat we kopen, gebruiken en bezitten, maar die zijn vrijwel allemaal 'onbewezen', in de zin dat er geen consensus over bestaat. Een vrij kleine onderklasse van chemicaliën, zoals geconcentreerde doses diacectyldamp, uitgezonderd, moeten de causale ketens tussen chemische stof X en ziekte Y nog onderzocht en vastgesteld worden.
Het is nu nog hoofdzakelijk een kwestie van gissen welke stoffen medische problemen zouden kunnen opleveren. In sommige gevallen kan de wetenschap bepaalde schadelijke effecten van specifieke gifstoffen identificeren en een verloop bedenken dat consistent is met de medische gegevens. Vrijwel alle ongerustheid is echter gericht op het simpele feit dat synthetische chemicaliën per definitie lichaamsvreemd zijn en dat ze in bepaalde doses of combinaties niet per se een wenselijke invloed uitoefenen.
De wetenschap kan niet voorspellen welke specifieke effecten blootstelling heeft op individuele personen; het biologische systeem van het lichaam is daar gewoon te complex voor. Deze chemicaliën beïnvloeden weefsels op meerdere manieren: sommige imiteren de moleculaire structuur van de lichaamshormonen en eindigen in het endocriene systeem; andere bootsen de chemische boodschappers na die verantwoordelijk zijn voor een goede samenwerking tussen de cellen in de hersenen en die in het lichaam; sommige worden snel geabsorbeerd in lichaamsvet, terwijl andere, met name de vele stoffen die van aardolie worden gemaakt, gemakkelijk door de op olie gebaseerde membranen rond de cellen glippen (chemicaliën uit aardolie bevatten kankerverwekkende benzeenringen). Eenmaal opgenomen in de lichaamsweefsels kunnen deze stoffen alle mogelijke schade aanrichten, al is niet altijd duidelijk wát precies.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Je kent waarschijnlijk Daniel Goleman, de auteur van 'Het nieuwe leiderschap', 'Sociale Intelligentie' en van 'Emotionele Intelligentie'. Toen ik dit nieuwe boek in mijn handen kreeg, dacht ik: "Die Goleman wil maar niet stoppen..., et cetera." Mijn vooroordeel was onterecht. Op elke bladzijde benadrukt de auteur niet enkel en alleen onze onwetendheid, maar ook het feit dat we soms bewust blind zijn voor al hetgeen er in de ecologische 'groene' wereld geschiedt. Met andere woorden: wij, de consumenten, zijn zowel slachtoffers als daders.
Streven naar collectieve intelligentie is in wezen gelijk aan samen-werken en de ketting is maar zo sterk als de zwakste schakel. Vluchtige chemicaliën afkomstig van dat onmiskenbare geurtje van het interieur van de nieuwe auto, van de pasgeverfde deur in onze woonkamer, van het speelgoed waarin lood en luchtvervuilende gassen zitten, die zich als lichte vergiften in ons lichaam gedragen en dus vermeden moeten worden, zouden ons op een intelligentie manier op de hoede moeten stellen. Goleman brengt ons in verwarring - want, zaken die op het eerste zicht 'groen' lijken te zijn blijken dan plots niet zo groen meer, integendeel.
De auteur streeft naar radicale transparantie. Radicale transparantie betekent het nagaan van ieder substantieel effect van een artikel, van de fabricage tot het moment van weggooien. Onafhankelijke instanties zullen dit gaan nastreven en alle informatie zo openbaar mogelijk maken. Zo kan je, bijvoorbeeld, vanaf een website vernemen dat een kartonnageproducent zeer giftige lijm gebruikt, of dat Keniaanse rozen veel groener zijn dan de Nederlandse. Radicale transparantie is dus geen loze kreet. Volledige openheid zal een krachtige marktwerking krijgen - één waarvan iedere marketeer zich bewust zou moeten worden. Goleman geeft tientallen voorbeelden hoe dit momenteel al werkt. Dit boek is een aanrader voor iedere lezer die bereid is te aanvaarden dat groen niet altijd groen is en dit bewustzijn zal iedere fabrikant aanmanen om ons betere, (lees: gezondere) kwalitatieve producten aan te bieden. Kortom: lees dit boek!
|