Originele titel: Welcome to your brain
Dr. Sandra Aamodt & dr. Sam Wang
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Kosmos
|
|
Gewicht:
|
675 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
320
|
|
ISBN:
|
90-215-2758-8
|
|
ISBN-13:
|
978-90-215-2758-1
|
|
Categorie:
|
Evolutieleer
|
|
Richtprijs:
|
€ 22,5
|
Korte Inhoud
Het boek 'Het geheim van je brein', heeft als ondertitel: 'Waarom je wel je autosleutels kan verliezen, maar het autorijden nooit verleert!' We gebruiken onze hersens elk moment van ons leven. Er zijn echter maar weinigen die weten hoe ze werken. Velen denken dat we slechts tien procent van ons brein gebruiken, of dat alcohol hersencellen vernietigt. Deze en andere mythes worden door twee neurowetenschappers ontzenuwd in dit helder geschreven handboek over de echte werking van ons brein. De lezer zal ontdekken wat jetlag is, hoe het brein het denken over religie beïnvloedt en hoe verschillend de hersens van mannen en vrouwen zijn.
Uittreksel
Blz. 201: Bij een van de experimenten zit een aap in een stoel en kijkt naar een patroon van stippen die over een scherm voor hem heen en weer bewegen. Hij weet dat als hij kan raden welke richting de meeste stippen opgaan, de leider van het experiment hem wat sap zal geven: sinaasappelsap, zijn lievelingsdrankje. Hij tuurt naar de stippen, waarvan er een paar naar links bewegen, en andere naar rechts. Eerst is het een verwarrende rommel, maar hij kijkt nog eens goed en drukt dan op een knop. Mmm, sap! Intussen zit de onderzoeker in een andere kamer, uit het zicht van de aap, bij een heleboel computers. Er staat een monitor die de oogbewegingen van de aap laat zien, terwijl een luidspreker klikken laat horen die corresponderen met elektrische signalen van neuronen in het apenbrein en die worden opgenomen door een elektrode in de pariëtale cortex. De oogbewegingen en de neutrale activiteit (en de uitgifte van sap, natuurlijk) worden voor latere analyse opgeslagen. Maar wat nu al duidelijk is, is dat het neuron in de luidspreker vooruitloopt op de oogbewegingen. De klikken, die actiepotentialen weergeven (zie hoofdstuk 3), komen sneller achter elkaar en maken een crescendo vlak voordat het dier zijn ogen naar rechts draait, en dan worden ze weer rustiger. Ogen naar links - geen verandering, en een stabiele activiteit. Een beslissing om naar rechts te kijken - veel actiepotentialen. Steeds weer voorspelt de activiteit van dat neuron een beslissing om naar rechts te kijken.
Blz. 221: De oorspronkelijke reden waarom die onderzoekers besloten de hypocampus te onderzoeken, was dat het al bekend was dat die te maken had met het bewegen door de ruimte van mensen en dieren. Als ratten in een doolhof heen en weer rennen, geven neuronen in de hypocampus alleen een signaal als de dieren op een specifieke plaats komen. Nu bevat de hypocampus van een rat miljoenen neuronen, en zo kan elke plek in de doolhof worden geassocieerd met honderden of duizenden neuronen, die een signaal geven als de rat op zo'n plek is, niet eerder of later. Het komt er op neer dat de neuronen van de hypocampus, of ze nu signalen afgeven of niet, een plattegrond bevatten die bestaat uit een aantal plaatscellen, waarbij deelgroepen van neuronen die signalen afgeven, aangeven waar de rat is. Hetzelfde verschijnsel is aangetroffen bij mensen tijdens een videospelletje dat sterke overeenkomsten vertoont met wat Londense taxichauffeurs dagelijks doen.
Blz. 257: In de jaren tachtig vroeg een onderzoeksteam in Californië mensen om op een door hen gekozen moment met hun vingers te tikken en de tijd van die beslissing te noteren door op een klok te kijken. De hersenregio's die verantwoordelijk zijn voor het inzetten van die beweging, begonnen ongeveer een halve seconde voordat de beweging op gang kwam activiteit te vertonen. Maar de proefpersonen melden het zich bewust worden van hun beslissing pas een paar tienden van een seconde later, pal voor de beweging werd ingezet. Deze uitkomst weerspreekt onze gebruikelijke opvatting van vrije wil. De bewuste beslissing om in actie te komen, een gebeurtenis die wij associëren met vrije wil, komt pas nadat de eerste tekenen van die actie al in ons brein op gang gekomen zijn. Het enige bewustzijn dat voorafging aan de handeling viel te signaleren toen de proefpersoon werd gevraagd om met een beweging op te houden, die andere delen van de hersenen al hadden ingezet. In zeker zin is dat geen vrije wil, maar een veto: geen vrijheid.
Blz. 298: In een beroemd geval werd een Parkinsonpatiënte behandeld met DBS. Toen haar brein werd geprikkeld op een plek die 2 millimeter verwijderd was van de plek die haar motorische symptomen verlicht, werd ze zwaar depressief, begon te huilen en zei dingen als: 'Ik ben het leven zat.Alles is nutteloos, waardeloos. Ik ben bang in deze wereld.' Gelukkig verdwenen die symptomen ongeveer een minuut nadat de stimulatie beëindigd was. Stimulatie van een ander plekje bij andere patiënten, weer een paar millimeter verderop, leverde het tegenovergestelde resultaat: een manie in de vorm van een euforisch gevoel, ononderbroken praten, fantastische waandenkbeelden en een verhoogde seksuele opwinding, en dat alles duurde dagenlang.
Recensie
door
Ik werd tijdens het lezen van dit boek - zeker tijdens de eerste helft - nooit nieuwsgierig naar wat er nog komen zou. Het deed mij een beetje denken aan boeken zoals: 'Gouden raad van tante Kaat' of 'Wist je dat.', boeken die vol fait divers staan maar je gevoel niet raken. Het tweede gedeelte had minder te lijden van dit euvel, maar ik had nooit het gevoel dat het over mensen ging, zoals dat bijvoorbeeld in boeken van Oliver Sacks en anderen wel het geval is. Het boek is te abstract en niet diepgaand genoeg. Stel je voor dat je blind bent geboren, geen gevoelens hebt of niet weet wat lachen is, maar je hebt wel alle informatie tot je genomen die handelt over het ingewikkelde cognitieve proces van zien, gevoelens en lachen. En dan komt het moment dat je door een operatie of andere medische behandeling, kunt zien, voelen of lachen. Dan pas zul je de armoede merken van het verschil tussen weten en zijn. Dat onderscheid mis ik in dit boek. Enkele verhelderende tekeningen over de verschillende hersendelen en de samenstelling van neuronen was zeker geen overbodige luxe geweest in een uitgave als deze. Bij het opnemen van informatie over de werking van de hersenen stellen we ons onvermijdelijk de vraag: 'Wie of wat ben ik nu werkelijk?' En als iemand in een rechtbank wordt veroordeeld, wie of wat veroordelen wij dan in feite: de persoon, of een momentane expressie van zijn hersenen? En waarom zou een neuron wel iets weten, en ik niet? Welke gevolgen voor ons mens-zijn en onze rechtsspraak hebben dergelijke wetenschappelijke ontdekkingen? En wat die hersenspecialisten ook mogen beweren, je kunt toch onmogelijk aannemen dat de wereld die ik buiten mij waarneem, gewoon een projectie is van de neuronale werking van het brein in mijn visuele hersenschors? Er schuilt toch geen 'homunculusje' onder mijn hersenpan dat naar mijn visuele hersenschors kijkt als een toeschouwer naar het doek in de bioscoop? Maar dan zegt er een stemmetje: 'En onze dromen dan?'! Deze wereld is even ruimtelijk en tijdelijk en bevindt zich ook buiten mij. Maar voor diegene die naar de dromer kijkt, ligt er gewoon iemand te slapen en bestaat de 'externe' wereld van de dromer niet. Wie of wat neemt er nu in feite waar? Wetenschap is een wonderbaarlijk instrument, en toch is ondanks haar fenomenale kennis het mysterie van leven en bewustzijn er niet kleiner op geworden, integendeel. Wat we waarnemen - zoals de werking van onze hersenen - wordt alsmaar complexer, maar het mysterie van het 'Zijn' blijft. Ik geef het boek een positieve beoordeling en raad het aan, vooral aan diegene die interesse begint te vertonen in dit onderwerp. Het is een goede kennismaking met deze materie en kan een aanzet zijn om jezelf beter te leren kennen, en dáárdoor ook de anderen. En wat kan er nu boeiender zijn dan jezelf!?
|