Thema Carlos Castaneda

Carlos Castaneda werd op 25 december 1925 geboren en overleed op 27 april 1998, op 72-jarige leeftijd. Hij was een Amerikaanse schrijver van Peruviaanse afkomst die een aantal boeken heeft geschreven over zijn relatie met de indiaanse sjamaan Don Juan Matus. De boeken bevatten veel bovennatuurlijke verschijnselen en bijna ongeloofwaardige toverkunsten, maar ook uitvoerige uiteenzettingen van de filosofie en leerstellingen van deze Don Juan. Ze trokken sterk de aandacht van het grote publiek en kregen een zekere cultstatus. Later kwamen er echter twijfels op, waaronder de vraag of Don Juan wel echt bestond...

Carlos Castaneda studeerde aan de Universiteit van Californië, Los Angeles, en behaalde zijn B.A. in 1962, en zijn Ph.D. in 1970.

In 1960 ontmoette hij de Yaqui sjamaan Don Juan Matus, ging bij deze in de leer en schreef de gedeeltelijk autobiografische werken waardoor hij wereldberoemd is geworden. Aanvankelijk maakten de gesprekken met Don Juan deel uit van zijn afstudeerscriptie in de antropologie, met als onderwerpen: het gebruik van hallucinogene paddenstoelen en cactussen, maar later ging Castaneda in de leer bij Don Juan om diens wereldbeeld en wijsheid aan te leren.

De boeken, aanvankelijk antropologische getint, veranderden van toon naarmate de serie vorderde en resulteerden uiteindelijk in een mengsel van verhaal, religie, magie, en filosofie. Zijn werk bevat beschrijvingen van paranormale ervaringen, verschillende psychologische technieken, zoals Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP), Tolteekse magische rituelen, sjamanisme en ervaringen met hallucinogene drugs, zoals peyote, psilocybine en jimson weed.

Veel critici betwijfelen het bestaan van Don Juan en wijzen op inconsistenties in zijn karakter in de boeken, onjuistheden in de chronologie, het gebrek aan overeenkomst tussen wat Don Juan leert en wat andere Yaqui-indianen geloven, en het gebruik van Don Juan's Engelse woordspelingen en grappen; dit, ondanks het feit dat deze alleen Spaans zou hebben gesproken. Fans antwoordden hierop door te stellen dat het zelfs irrelevant is of Don Juan al dan niet heeft bestaan en dat het gaat om de thema's in de boeken.

Je kunt het zo'n beetje vergelijken met de Jezus Christus figuur, waarvan velen twijfelen of hij wel degelijk heeft bestaan. Gelovigen hechten daar geen belang aan, gewoonweg omdat zij het tegendeel niet kunnen bewijzen, maar aan de leerstellingen - die Jezus, bijvoorbeeld, via zijn parabels bracht - hechten ze veel belang.

Aangezien Castaneda een ongrijpbaar en ontwijkend persoon was en omdat zijn werken werden gelezen door jonge mensen in een periode dat mystieke en sjamanistische tradities sterk in de belangstelling stonden, twijfelden veel antropologische deskundigen aan het waarheidsgehalte van zijn werk. Toen 'The Teachings of Don Juan' echter werd gevolgd door een serie eveneens zeer populaire boeken, waaronder 'A separate reality' (1971) en 'Tales of Power' (1975) werd de vraagstelling hoeveel hiervan echte antropologie was en hoeveel hij er zelf bij had verzonnen steeds dringender.

Een andere manier om de boeken te lezen, is als een soort detectivespel, waarbij sommige delen van het materiaal waarschijnlijk waar zijn - en andere, waarschijnlijk wel waar leken te zijn op dat moment, maar in werkelijkheid zuivere hallucinaties zijn geweest. Het is aan de lezer om uit vinden wat wat is.

Een belangrijke stelling van de door Castaneda gepropageerde levensbeschouwing is dat het mogelijk is om 'heldere dromen', oftewel lucide dromen, te cultiveren om zo tot een beter of hoger bewustzijn te komen, wat leidt tot een toestand waarin buitengewone waarnemingen kunnen worden gedaan.

Ook wordt het breken met routines en het toepassen van nieuwe vormen van gedrag (onvoorspelbaarheid) aanbevolen als manier om de relatie van een persoon met de wereld duidelijker te maken. De combinatie van droomtechniek en gedragsbeheersing leidt volgens Castaneda uiteindelijk tot het vermogen om te komen tot een hoger waarnemingsniveau; een niveau, dat wellicht vergelijkbaar is met oosterse filosofische toestanden, zoals de staat van satori in het zenboeddhisme.

Van hem verschenen de volgende boeken, die allemaal in het Nederlands werden vertaald:

.    The Teachings of Don Juan: A Yaqui Way of Knowledge (1968)
.    A Separate Reality (1971)
.    Journey to Ixtlan (1972)
.    Tales of Power (1975)
.    The Second Ring of Power (1977)
.    The Eagle's Gift (1981)
.    The Fire from Within (1984)
.    The Power of Silence (1987)
.    The Art of Dreaming (1993)
.    Magical Passes (1999)
.    The Active Side of Infinity (1999)
.    The Wheel Of Time : The Shamans Of Mexico (2000)

Carlos Castaneda

Organisaties gespecialiseerd in carlos castaneda