Judith Rich Harris
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Uitgeverij Contact
|
|
Gewicht:
|
410 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
392
|
|
ISBN:
|
90-254-3435-5
|
|
ISBN-13:
|
978-90-254-3435-9
|
|
Categorie:
|
Pedagogie
|
|
Richtprijs:
|
€ 15
|
Korte Inhoud
'Menselijke natuur en menselijke individualiteit', is de ondertitel. Waarom zijn we allemaal anders? Het heeft niet alleen met genen te maken, noch louter met opvoeding: ook tweelingen die binnen n gezin opgroeien zijn anders. In Geen 2 hetzelfde legt Judith Rich Harris uit hoe die verschillen ontstaan, en ze gaat ook als een detective op zoek naar 'de echte dader': wie vormt de mens; wat bepaalt de persoonlijkheid? Het antwoord is op diverse terreinen te vinden. Van de klassieke psychologie tot neurologie; van gedragswetenschappen tot sociologie: Judith Rich Harris kent haar zaken, en is zo in staat de eerste nieuwe theorie van de menselijke aard te vormen sinds Freud.
Judith Rich Harris bracht in 1998 de controversiële bestseller 'The Nurture Assumption: Why Children Turn Out the Way They Do' uit. In het Nederlands uitgebracht onder de titel 'Het Misverstand opvoeding'. In dit boek stelt Judith Rich Harris dat de invloed van de opvoeding door ouders op de persoonlijkheidsontwikkeling van hun kinderen veel kleiner is dan de meeste leken en deskundigen denken. In plaats daarvan is de omgang met leeftijdgenoten veel belangrijker volgens de auteur.
Uittreksel
Blz. 11: Op de dag dat ik dit boek begon te schrijven zijn Laleh en Ladan Bijani in Iran begraven, in aparte graven; in de dood gescheiden zoals ze dat tijdens hun leven nooit geweest waren. Laleh en Ladan waren een Siamese tweeling, negenentwintig jaar oud en met hun hoofd aan elkaar vastgegroeid geboren. Ze stierven tijdens de operatie die hen van elkaar losmaakte.
In de negenentwintig jaar van hun gedwongen samenzijn hadden Laleh en Ladan meer tot stand gebracht dan de meeste Iraanse vrouwen van hun generatie: ze waren beiden afgestudeerd in rechten. Ze konden zitten en lopen omdat ze zij aan zij aan elkaar gegroeid waren en dezelfde kant opkeken. Maar de enige manier waarop ze het gezicht van de ander konden zien was door in een spiegel te kijken.
Laleh en Ladan lieten zich opereren terwijl ze de risico's kenden; de dokters hadden hun verteld dat ze slechts 50 procent kans hadden om de ingreep te overleven. Ze waren bereid dat risico te aanvaarden voor de kans op een eigen leven. 'We zijn twee volledig verschillende individuen die aan elkaar zijn vastgemaakt,' zei Ladan voor de operatie tegen de pers. 'We hebben een verschillende kijk op de wereld, verschillende levensstijlen, we denken heel verschillend over kwesties.' Laleh wilde naar Teheran verhuizen en journalist worden, terwijl Ladan van plan was in hun geboortestad Shiraz te blijven en daar als juriste te gaan werken. Ladan was de meest spraakzame van de twee en werd door een nabije kennis beschreven als 'heel vriendelijk, altijd klaar voor een grapje'.
Het spanningsveld tussen hun toekomstplannen was een van de redenen die zij opgaven voor het ondergaan van de operatie. Een andere reden was hun verlangen om elkaar zonder spiegel aan te kunnen kijken. Misschien waren er nog andere redenen die ze aan de pers niet vertelden, zoals hun verlangen om te trouwen en kinderen te krijgen. Als je altijd overal met je zuster naartoe moet, kan dat wel eens lastig zijn. Onderzoekers hebben vastgesteld (en Laleh en Ladan hadden dat misschien zelf kunnen ontdekken) dat iemand die verliefd wordt op de ene helft van een Siamese tweeling, de andere soms niet eens aardig vindt.
Hoewel een Siamese tweeling de manier is waarop de natuur een kloon maakt, zijn tweelingen afzonderlijke en unieke individuen, voor zichzelf en voor de mensen die hen kennen. Laleh en Ladan hadden identieke genen en een identieke omgeving - ze gingen noodgedwongen overal samen heen - maar hun persoonlijkheid, opvattingen en levensdoelen verschilden. Voor die individualiteit stierven ze.
De meeste identieke tweelingen worden natuurlijk niet aan elkaar vastgegroeid geboren en de meeste Siamese tweelingen proberen zich niet, als ze volwassen zijn, operatief te laten scheiden. Maar identieke tweelingen verschillen altijd in persoonlijkheid. Waarom ze verschillen is een mysterie dat de wetenschap tot nog toe niet heeft kunnen oplossen en dat tweelingen zelf verwondert.
'Waarom ben ik mezelf?' Deze vraag werd gesteld aan Freeman Dyson, hoogleraar in de natuurkunde aan het Institute for Advanced Study van Princeton, door zijn achtjarige kleinzoon George. Ik weet niet wat Dyson tegen George zei, maar later vertelde hij aan een gehoor van volwassenen dat deze vraag 'raakt aan de kern van het raadsel van persoonlijk bestaan in een onpersoonlijk heelal'. Nu ja, dat zal wel zo zijn. Maar voor George had de vraag een specifiekere betekenis, omdat hij deel uitmaakt van een identieke tweeling. Volgens zijn grootvader kent George het verschil tussen identieke (monozygote) en twee-eiige (dyzigote) tweelingen en weet hij dat hij en zijn tweelingbroer Donald genetisch identiek zijn. Volgens zijn grootvader snapt hij ook dat hij en zijn tweelingbroer 'dezelfde omgeving en opvoeding hebben' - dat ze in hetzelfde gezin met dezelfde ouders opgroeien. Toen George vroeg waarom hij zichzelf was vroeg hij volgens zijn grootvader 'hoe het komt dat twee mensen met identieke genen en een identieke opvoeding toch verschillend zijn'. Als ze dezelfde natuur hebben en hetzelfde zijn opgevoed, hoe kunnen ze dan verschillende persoonlijkheden hebben?
Menselijke individualiteit en menselijke verschillen zijn het onderwerp van dit boek. Hoewel tweelingen dit probleem in een notendop presenteren, zijn de verschillen tussen gewone broers en zusters even geheimzinnig en even onverklaard. En als wetenschappers niet kunnen uitleggen waarom tweelingen verschillen en waarom gewone broers en zusters verschillen, betekent dit dat ze ook niet kunnen uitleggen waarom jij en ik, of elke twee willekeurig uitgezochte mensen, verschillend zijn.
In de literatuur en bij de wetshandhaving in het echte leven vraagt de oplossing van een mysterie iets dat 'bewijs' wordt genoemd. In de wetenschap gaat het iets anders toe. In de meeste gevallen is het niet mogelijk het absolute bewijs te leveren dat een bepaalde oplossing voor een wetenschappelijk mysterie de juiste is; vaak is het beste dat je kunt doen aan te tonen dat alternatieve oplossingen niet in staat zijn de gegevens op essentiële punten te verklaren. Sherlock Holmes, die zich liet voorstaan op zijn wetenschappelijke methoden, zei graag: 'Als je het onmogelijke hebt uitgesloten, moet datgene wat overblijft, hoe onwaarschijnlijk ook, de waarheid zijn.' Een echte wetenschapper zou iets zeggen dat veel minder citeerbaar was, zoiets als 'Wanneer je het hoogst onwaarschijnlijke hebt uitgesloten, ligt datgene wat overblijft, althans voorlopig, binnen het gebied van de mogelijkheden'.
Recensie
door
Tsenne Kikke
De auteur, psycholoog, werd in 1998 bekend met het controversiële en baanbrekende 'Het misverstand opvoeding'. Ook met dit nieuwere boek, waarmee ze het mysterie van de menselijke individualiteit wil ontrafelen, durft ze af te wijken van gebaande paden. Ze combineert onderzoeksresultaten en inzichten uit vakgebieden als de evolutionaire, sociale en ontwikkelingspsychologie, de psycholinguïstiek en de neurowetenschap, om te komen tot een theorie van de ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid waarin drie mentale systemen zijn betrokken.
Deze systemen (het relatie-, socialisatie- en statussysteem genoemd) verzamelen verschillende soorten informatie uit de omgeving en verwerken die gegevens op verschillende manieren. De oneindige variëteit die de interactie van deze processen veroorzaakt, is verantwoordelijk voor de individuele verschillen die wij waarnemen tussen mensen en voor de ervaring dat geen twee mensen hetzelfde zijn.
Circa 45% van de verschillen tussen mensen kunnen volgens de huidige stand van de wetenschap worden toegeschreven aan genen. Maar er blijft dus 55% over. Waardoor worden die 55% verklaard? Het boek is grofweg opgebouwd uit twee delen. In de eerste hoofdstukken elimineert Rich Harris achtereenvolgens een aantal voor de hand liggende mogelijk oorzaken van de menselijke individualiteit.
Persoonlijkheidsverschillen worden niet in hoofdzaak verklaard door verschillen in omgeving en ook niet door een combinatie van genen en opvoeding. Ook interacties tussen genen en omgeving kunnen worden afgestreept, evenals omgevingsverschillen binnen het gezin en correlaties tussen genen en omgeving. In deel twee van het boek komt Rich Harris met haar theorie over hoe de verschillen tussen individuen wel verklaard kunnen worden. Kort samengevat zorgt volgens de auteur de samenwerking tussen twee hersensystemen, het relatiesysteem en het statussysteem, voor deze verschillen.
Enerzijds bezit Judith Rich Harris niet over de nodige kwalificaties om zulk een boek te schrijven, maar anderzijds is het overduidelijk dat ze er werk heeft van gemaakt. Het is een origineel boek, waarin de zoektocht naar de basis van de menselijke persoonlijkheidsontwikkeling leest als een spannende detective. Met enkele afbeeldingen in zwart-wit, eindnoten, literatuuropgave en register.
Met haar slotconclusies hoef je natuurlijk niet mee akkoord te gaan. Toch is het een aanrader!
|