|
|
Israël een onherstelbare vergissing
|
|
Chris van de Heijden
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Uitgeverij Contact
|
|
Gewicht:
|
Onbekend
|
|
Aantal Pagina's:
|
159
|
|
ISBN:
|
90-254-2836-3
|
|
ISBN-13:
|
978-90-254-2836-5
|
|
Categorie:
|
Politiek
|
|
Richtprijs:
|
€ 11,95
|
Korte Inhoud
Zestig jaar geleden, 14 mei 1948, werd de staat Israël uitgeroepen. Het leek, in ieder geval vanuit Joods perspectief, het begin van een nieuwe en vooral veiliger fase in de geschiedenis. Het tegendeel blijkt het geval: in de loop van ruim een halve eeuw is Israël steeds meer het brandpunt geworden van het wereldgeweld, een nachtmerrie voor bijna iedereen en voor een slinkend groepje niet meer dan de herinnering aan verlopen idealen. De vraag, hoe precair ook, is daarom onvermijdelijk: is de stichting van de staat Israël een vergissing geweest? Zo ja, hoe was zo'n vergissing mogelijk?
En tot slot: hoe verder? Zoals bijna alles wat betrekking heeft op Israël leidt het antwoord op deze en dergelijke vragen tot een dilemma dat alleen oplosbaar lijkt door het tevoren ingenomen standpunt: vóór of tegen Israël. Maar wat nu als je zo'n keuze niet kunt of wilt maken en je evenmin wilt neerleggen bij een uitzichtloos drama?
Israël, een onherstelbare vergissing is niet alleen een compacte geschiedenis van een land en een internationaal debat maar vooral een zoektocht naar een standpunt. Daarbij ligt de klemtoon op de periode dat het land ontstond, de jaren kort na de Tweede Wereldoorlog.
Chris (C.A.M.) van der Heijden (Leiden, 1954) is een Nederlandse historicus en schrijver. Hij doceert aan de School voor Journalistiek in Utrecht en publiceert voor diverse media. Van der Heijden studeerde Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en een (verkort) kandidaats in Vergelijkende Literatuurwetenschap & Filosofie.
Uittreksel
Blz. 104: Something rotten in the State Epiloog
Een paar jaar geleden publiceerde de correspondent van de Britse krant The Independent een bijna 1400 pagina's dikke pil over het Midden-Oosten. De man, Robert Fisk, verbleef op dat moment al bijna dertig jaar in de regio. In die tijd was hij overal geweest, had alle kopstukken gesproken (Osama bin Laden drie keer), ontelbare vragen gesteld, duizenden mensen ontmoet, honderden artikelen geschreven en tientallen conflicten verslagen. Tijdens dat alles had hij zoveel ellende gezien dat hij diep somber was geworden. Vandaar dat hij zijn magnum opus besluit met de laatste regels van het enige gedicht dat hem naar eigen zeggen altijd weer tranen in de ogen bezorgt: Remember van de negentiende-eeuwse Engelse dichteres Christina Rossetti. Het is een pleidooi voor de vergetelheid.
Better by far you should forget and smile
Than that you should remember and be sad.
Het Palestijns-Israëlische conflict heeft langzamerhand de contouren aangenomen van een klassieke tragedie, stelt Fisk. Het vergalt niet alleen het leven van de direct betrokkenen maar van ons allen. Dat is des te erger omdat het werkelijk, in de oorspronkelijke betekenis van het woord, een tragedie is: een gebeurtenis die niet anders dan noodlottig kan aflopen.
Israël bestaat zestig jaar. Al die tijd heeft het oorlog gevoerd, onder druk gestaan, moord en doodslag ervaren. Het einde daarvan is nog lang niet in zicht. Tegelijkertijd is de ellende van de Palestijnen in de kampen in Libanon, Syrië, Jordanië en op de Westelijke Jordaanoever almaar groter geworden. In de tweede helft van die ellendige zestig jaren, de periode dus die Fisk als correspondent bewust meemaakte, is door de een na de ander geprobeerd vrede te stichten. Elke oudere krantenlezer heeft die pogingen tot vervelens toe gevolgd: de Camp David-akkoorden van 1978, de topconferentie in 2000 op dezelfde plek, de conferentie in Madrid in 1991, de Oslo-akkoorden van 1993, het Geneefs akkoord van 2003. Vrede hebben deze met veel tamtam gebrachte bijeenkomsten niet opgeleverd. Integendeel, ze hebben ertoe bijgedragen dat het conflict complexer en uitzichtlozer is geworden.
In zoverre is de muur die op dit moment langs bezet gebied wordt gebouwd, niet alleen een veeg teken maar ook een wrang symbool. Hij kronkelt en kronkelt en draait op vele plekken zo langs, door en in zichzelf dat de ene kant nauwelijks te onderscheiden is van de andere. Je ziet het als je erlangs rijdt, je ziet het nog beter als je (historische) kaarten bekijkt: hoe grillig die grens is en hoe hij in de loop van jaren steeds grilliger is geworden.
Oorspronkelijk was de scheidslijn tussen Israël en Palestijns gebied iets meer dan 300 kilometer. Zoals het er nu uitziet, zal de muur meer dan twee keer zo lang worden, ruim 700 kilometer. De 300 oorspronkelijke kilometers vormen al zestig jaar een onoverkomelijk probleem. Met elke centimeter die er bij is gekomen en met elke nieuwe joodse kolonist is en wordt het probleem vergroot. Israël en het vredesproces hebben daardoor steeds meer weg van het vermoeiende verhaal waarover Prediker met betrekking tot dezelfde regio meer dan tweeduizend jaar geleden al sprak. 'Geen mens kan er iets over zeggen. Hij kijkt wel maar ziet niets, hij luistert zonder iets te verstaan. Wat geweest is zal weer zijn. Wat gebeurd is zal weer gebeuren.' Geen wonder dat tal van media het 'nieuws' over Israël naar de kantlijn hebben verschoven en het merendeel van het publiek is afgehaakt. `Forget and smile' zou Fisk met zijn geliefde dichteres zeggen.
Terwijl er nergens zicht is op een uitweg, wordt het zicht op de terugweg met de dag helderder. Fisk is dat in de loop van zijn carrière steeds beter gaan beseffen. Wie wil begrijpen wat in het Midden-Oosten gebeurt, betoogt hij 1400 pagina's lang, moet niet naar de huidige gebeurtenissen maar naar het verleden kijken. Nu kun je zoiets natuurlijk altijd zeggen maar zo vaag bedoelt Fisk het niet. Hij is wat het Midden-Oosten betreft zelfs zeer concreet in zijn verwijzing. De fout ligt bij het moment, zegt hij, dat eerst de Britten en vervolgens de internationale gemeenschap de regio met een paar pennenstreken op de kop hebben gezet. 'Ik heb mijn hele loopbaan aan slechts één onderwerp besteed: kijken hoe de mensen binnen die nieuwe grenzen kapotgaan.'
Recensie
door
Tsenne Kikke
Dit boek bestaat in zekere zin uit twee delen. De eerste 122 pagina's bevatten in kort bestek de geschiedenis die aan het tot stand komen van de staat Israël voorafgaat: mei 1948, nu zestig jaar geleden. In de laatste 39 worden literatuur en websites genoemd en uitgebreide besprekingen in voetnoten gegeven. De auteur vertelt hoe Palestina eruit zag aan de vooravond van de verklaring van Balfour (over een 'joods tehuis'), de rol van de Britten, de positie van president Truman, de beslissing van de VN enzovoort. Daarbij worden kritische joodse stemmen onder wie de zogenoemde 'nieuwe historici' (Morris, Pappe) gehoord.
Het verband tussen Shoah en Israël aan de ene kant en Nakba aan de andere kant; men zal oog moeten hebben voor beide kanten. De muur (dubbel zo lang als de grens) tussen Palestijnen en Israëli's houdt niet alleen eventuele belagers tegen, maar maakt ook de bewoners gevangenen van hun eigen (verlangen) naar veiligheid. 'Onherstelbaar' in de titel heeft voor de auteur meer gewicht dan 'vergissing'. Hij pleit er niet voor om de vergissing te herstellen. Het conflict gaat om mensen; als er ooit een oplossing komt, moet de vergissing eerst worden erkend. De beginfout ligt niet bij de zionisten, maar bij de Europeanen die meenden de wereld naar hun hand te kunnen zetten.
Natuurlijk is alles wat erin afgedrukt staat gezien door de bril van van der Heijden. Tegenstanders ervan beweren dan ook dat het Israël en haar bewoners in een kwaad daglicht stelt en dat het boekje deel uitmaakt van de toenemende anti- Israëlische en anti-Joodse publicaties. Draai het of keer het: het geeft stof tot nadenken - en, om het evenwicht in de wereld te bewaren is er voor elke pro een contra.
|