Ziekteleer

Ziekteleer, synoniem voor 'pathologie', is de tak van de geneeskunde die het ontstaan en verloop van ziektes bestudeert. Op grond daarvan kan men de pathologie onderverdelen in de 'etiologie', de oorzaken van een pathologisch proces, en de 'nosologie': de indeling van de ziekten.

In de pathologie zijn er verschillende vakgebieden te onderscheiden:

• pathologische anatomie, tegenwoordig 'klinische pathologie' genoemd;
• pathofysiologie;
• pathologische chemie, ook wel klinische chemie genoemd;
• speciële pathologie, inclusief dermatologie

Ook kan er een onderscheid gemaakt worden naar de lokalisatie waar het vakgebied zich mee bezig houdt en dan spreekt men over 'orale pathologie'.

Over de oorzaken van ziekte, lopen de meningen uiteen. In de loop der jaren hebben verschillende scholen hun zienswijze op het ontstaan van ziekten geuit.

De aanhangers van de 'somatogenie' stellen dat het gehele vraagstuk van gezondheid en ziekte te herleiden is tot in ons lichaam afspelende fysische en fysiologische processen. Enkel objectief vaststelbare ziekten, die ook een objectief te vinden oorzaak hebben tellen.

'Zich ziek voelen' rekenen ze niet tot ziek zijn. Men kan zich dus ziek voelen, zonder objectief gezien ziek te zijn - of, men kan objectief gezien ziek zijn, zonder dat men zich ziek voelt. Deze eerste school heeft dus ook geen aandacht voor de psychologie; dit, in tegenstelling tot de tweede school.

De 'psychogenie 'gelooft dat een ziekte (mede) wordt veroorzaakt door psychologische oorzaken. Een belangrijk aanhanger van deze school was Sigmund Freud. Die vertelde dat je ook ziek kunt worden door een persoonlijk probleem dat je naar het onderbewuste verdringt. De oorzaak kan dus in dit geval niet objectief worden vastgesteld.

Ten derde is er 'stress': het gaat erom dat de omgeving op de persoon een zekere invloed heeft en het individu niet weet hoe ermee om te gaan. Dit kan leiden tot een aandoening. Stress kan zowel elementen van de somatogenie als van de psychogenie bevatten, omdat de oorzaak van stress overduidelijk kan zijn, maar evenzeer diep verborgen kan liggen. De drie meest bekende vormen van stress, die aan de definitie voldoen, zijn:

• Je vindt dat men te veel van je verwacht.
• Je vindt dat je talent niet volledig wordt aangewend.
• Je denkt dat geen enkel ander mens iets van je verwacht, en dat je alleen op de wereld staat.

De vierde en laatste school is de 'sociogenie': daar ziet men maatschappelijke en culturele aspecten van gezondheid als de belangrijkste of zelf enige oorzaak van ziekte. Hierbinnen vinden we, bijvoorbeeld, dat ziek zijn gedefinieerd kan worden als een afwijking van een door een bepaald maatschappelijk systeem gestelde norm. Deze normen zullen in de tijd en in de verschillende sociale klassen en culturen anders zijn. Het is ook de sociogenie die bestudeert of er verbanden bestaan tussen de gezondheid en armoede.

Er moet ook nog worden opgemerkt dat er bepaalde zaken zijn die mede verantwoordelijk zijn voor de sterkte waarin de ziekte zich manifesteert, zoals: lichaamsbouw, geslacht, leeftijd, erfelijkheidfactoren, schade opgelopen tijdens het leven (zowel lichamelijke als psychische schade), levensstijl, leefomstandigheden. Het zullen vooral de drie laatste zijn waar een duidelijk verschil tussen arm en rijk heerst.

De patholoog

Een patholoog is een persoon die kennis heeft van de lichamelijke afwijkingen veroorzaakt door ziekte. Het woord 'pathologie' is een samenstelling van het Griekse pathos (= ziekte) en logos (= leer), en betekent dus: ziekteleer. Het is het deel van geneeskunde dat als opdracht heeft diagnosen te stellen en te bevestigen aan de hand van celvocht (cytologie) en weefselfragmentjes (histologie). Dat gebeurt hoofdzakelijk met behulp van de lichtmicroscoop. De patholoog stelt vervolgens de diagnose en koppelt deze terug aan de huisarts, of behandelend specialist. Naast het vaststellen van aard en oorzaak van de ziekte, wordt de patholoog ook vaak betrokken bij het behandelingsplan van patiënten.

Slechts een klein deel van het pathologisch werk richt zich op obducties, dat wil zeggen: onderzoek naar de doodsoorzaak bij mensen die zijn overleden.

Het verschil tussen de termen 'obductie' en 'sectie' is minimaal. Een obductie is klinisch en wordt door een arts aangevraagd. Hiervoor is ook altijd toestemming nodig van de familie. Sectie is gerechtelijk, en hiervoor is geen toestemming van de familie nodig. De officier van justitie, of de procureur, gelast dit onderzoek. Autopsie is het gezamenlijke woord voor deze begrippen. De term in het Nederlands is hiervoor 'lijkschouwing'.

Ook bij forensisch onderzoek wordt vaak gebruikgemaakt van de diensten van een patholoog, dat wil zeggen: een arts, die zich gespecialiseerd heeft op het achterhalen van de doodsoorzaak en dus analyse van afwijkingen (zoals ziektes) van het menselijk lichaam.

Organisaties gespecialiseerd in ziekteleer

• Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in ziekteleer op Zoek&Vind.
• Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!